Gerrit Verhoeven ontdekte dat Delft belangrijker was dan werd gedacht en dat Willem van Oranje niet de eerste Vader der Vaderlands was

DELFT – De Delftse geschiedenis is beschreven. En nu eindelijk eens het complete verhaal is geschreven, zijn rode draden en grote lijnen opeens kraakhelder.

Door: Jesper Neeleman

We spreken, terwijl het eerste deel op de pers ligt, met Gerrit Verhoeven, auteur van het eerste deel. Afgelopen drie jaar was hij volop in de weer met een boek dat uiteindelijk 'De derde stad van Holland' is gaan heten. Nu hij de 480 pagina's heeft geschreven, talloze keren heeft teruggelezen en de uiteindelijke drukproeven heeft bekeken, kan hij het dit stuk Delftse geschiedenis haast dromen. Verhoeven beet zich als een pitbull vast in de periode de periode tussen het verkrijgen van stadsrechten in 1246 tot het einde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in 1795. Zijn verhaal is niet hèt verhaal, wil hij daar om te beginnen over kwijt. "Zet drie historici aan het werk en je krijgt drie verschillende boeken. Het is toch voor een deel persoonlijk." Hoewel feiten voor iedere historicus hetzelfde zijn, zouden zij nooit precies evenveel aandacht aan bepaalde gebeurtenissen of bronnen besteden. "Zo is geschiedschrijving, net als journalistiek, toch iets dat subjectief is."
Vooralsnog waren vooral fragmenten uit de Delftse geschiedenis beschreven. Verhoeven dook in de hele periode met al haar ontwikkelingen. "Dan blijkt plots dat bepaalde grote lijnen boven water komen en dat andere gebeurtenissen, waar altijd veel aandacht voor was, eigenlijk niet zo belangrijk waren." Iets waar bijvoorbeeld nooit veel aandacht voor was, is dat Delft eeuwenlang – na Dordrecht en Haarlem – de derde stad van Holland was. Dus nog belangrijker dan steden als Amsterdam en Rotterdam. "We hadden een hele machtige positie. Eén van de rode draden in mijn boek is hoe Delft aan de positie kwam en hoe Delft daaraan vast hield. Iedereen herinnert zich nog vaag het verhaal van de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Maar weinig Delftenaren weten dat die twisten in 1351 in Delft begonnen, want hier werd Willem V dat jaar tot de nieuwe Graaf van Holland gemaakt. Delft was zijn hoofdkwartier. Daarna had je anderhalve eeuw lang twisten. Die eindigden ook weer in Delft." Het is overigens niet vreemd dat er niet veel over de Middeleeuwen in Delft is geschreven. "Want tijdens de stadsbrand in 1536 is ook het archief in vlammen opgegaan."
Het feit dat Willem van Oranje naar Delft kwam, past perfect in het plaatje van Delft als zeer belangrijke stad. "Delft lag bovendien centraal. Dicht bij Den Haag, maar in tegenstelling tot Den Haag was Delft – vanwege de stadsmuren – verdedigbaar." Verhoeven deed nog een mooie ontdekking over Willem van Oranje. Namelijk dat hij niet de eerste was die Vader des Vaderlands werd genoemd. Sterker nog: De man die verantwoordelijk was voor zijn dood, Filips II, kreeg ook die eervolle benoeming, ontdekte Verhoeven in een Spaanse kroniek. "Filips kwam in 1549 als kroonprins naar Delft, toen werd een bord omhoog gehouden waarop hij Vader des Vaderlands werd genoemd. Heel ironisch dat juist hij eerder zo werd genoemd. Echt een vondst. Ook bijzonder was dat de Spanjaarden zich toen zo verwonderen over de hoogte van de Nieuwe Kerk èn al die nieuwe huizen die in Delft stonden. De stad was dertien jaar daarvoor natuurlijk afgebrand."
Lezers van Delft op Zondag hebben afgelopen twee jaar maandelijks voorpublicaties van het boek kunnen lezen. "Dat was althans de bedoeling. Vaak stonden hier ook verhalen die ik in het boek niet kwijt kon. Zoals het verhaal over de vrouw die geld zocht om haar gevangen genomen zoon weer vrij te kopen. Een heel mooi verhaal dat wel iets zegt over hoe men toen leefde, maar ik kon het niet kwijt. De serie verhalen in deze krant heeft wel laten zien hoe leuk geschiedenis kan zijn. Ze werden goed gelezen, we kregen er ontzettend veel reacties op. Heel veel mensen kijken al uit naar ons boek." Het is, vindt Verhoeven, belangrijk dat de complete Delftse geschiedenis eindelijk eens in boekvorm verschijnt. "Delft liep wat dat betreft wat achter, want veel andere steden hebben dit al. Straks hebben we een mooi, kloek en modern boek, heel toegankelijk en goed leesbaar, maar ook wetenschappelijk verantwoord. Ik vond het belangrijk dat het verhaal een kop en een staart had en waarin aandacht is voor idividuele mensen. Want geschiedenis wordt gemaakt door mensen, dus moeten zij ook door het verhaal lopen. Ik ben trots op hoe het boek is geworden en ik ben nog altijd vereerd dat juist ik dit eerste deel heb mogen schrijven." De presentatie is 15 november in Theater de Veste, het boek is vanaf dan verkrijgbaar voor 34 euro 95. Het door Ingrid van der Vlis geschreven tweede deel verschijnt op 6 maart.