Record toeloop bij TU voor lezing over misstanden banken

Editie: Week 13, Jaargang 23 |

DELFT - Joris Luyendijk heeft afgelopen woensdag in Delft met een lezing over wantoestanden bij banken een record aantal luisteraars getrokken. Hij zou eigenlijk alleen spreken in de TU-aula, maar die was een half uur voor aanvang al afgeladen.

Door: Henk de Kat

Als extra opvang werden videoschermen voor live-uitzending gereed gemaakt in twee aanpalende collegezalen. Ook de tribunes daar stroomden geheel vol, zodat Luyendijk uiteindelijk voor drie uitpuilende zalen tegelijk sprak.
“Er zitten nu bij elkaar 1600 mensen naar een spreker te luisteren. Zoveel, dat hebben we nog nooit meegemaakt in ons 69-jarig bestaan”, zei dr. ir. Coen Vermeeren, hoofd van Studium Generale die de lezing organiseerde. “Dit toont wel aan hoe groot de belangstelling momenteel is voor wat er allemaal gebeurt in de financiële wereld.”

Journalist en schrijver Joris Luyendijk woonde vanaf 1998 eerst vijf jaar in het Midden-Oosten, waar hij werkte voor de Volkskrant, NRC en Radio 1 en het NOS Journaal. Hij schreef later een boek over de politiek in die regio en over de wijze waarop de journalistiek er verslag van doet: ‘Het zijn net mensen’.

Vervolgens richtte hij in krantencolumns zijn aandacht op de vraag waarom de doorbraak van elektrisch aangedreven auto’s uitblijft. Bij het schrijven daarover betrok hij via internet ook lezers, en daarmee kenners uit de autowereld zelf. Van die aanpak, vertelde hij in Delft, heeft hij als journalist geleerd dat digitaal netwerken veel meer informatie van ingewijden oplevert dan met klassieke research – en daarmee krijg je ook een veel completer beeld in de krant.

Met die nieuwe digitale aanpak begon Luyendijk zich vanaf 2011 als aanvankelijke financiële onbenul in te werken in de tot dan volstrekt gesloten City in Londen, het hart van de Europese bankierswereld. In die streng beveiligde wijk zijn alle grote banken gevestigd, en ook huizen er de ‘private equity’ bankiers (opkopers van bedrijven met geleend geld) en ‘hedgefondsen’ (speculanten in koersbewegingen van geld en marktwaren). Die twee laatste twee bolwerken opereren nogal onzichtbaar voor het grote publiek, maar ze hebben grote macht. Ze kopen bij voorbeeld de Hema op met geld dat ze lenen van Nederlandse pensioenfondsen, ze belasten zo’n winkelbedrijf dan met de renteschulden van die lening, en gaan er uiteindelijk met grote verkoopwinst vandoor, schetste Luyendijk.
Hij slaagde ondanks zijn netwerk-methode niet in die twee bastions binnen te komen, zo sterk zijn ze afgeschermd: “Dat is nu iets voor andere journalisten.” Wel kreeg hij een indringend beeld van de ‘gewone’ bankierswereld. Hij schrok hevig van de gang van zaken daar, van de complexe financiële producten en van de voor niemand meer te bevatten wijze waarop wereldwijd supersnel transacties plaats vinden van enorme geldbedragen. Hij schreef er artikelen over in de Engelse kwaliteitskrant The Guardian, op basis van vertrouwelijke gesprekken met meer dan 200 Londense bankiers en andere ingewijden. Daarna vatte hij zijn verhalen samen in het inmiddels in meer talen uitgegeven boek ‘Dit kan niet waar zijn’.

Het boek is sinds de verschijning begin dit jaar een verkoophit geworden, en donderdagavond ging het na afloop in de TU-hal nog eens met tientallen gesigneerde exemplaren van de hand. In de aula las Luyendijk bewust geen passages voor, maar hij vertelde wel dat zijn schrik over wat hij aantrof in de bankierswereld er inmiddels niet minder op is geworden.

De recente salarisverhogingen van topbestuurders bij de ABN zijn slechts een voorbeeld. “Hoe duidelijker wil je hebben dat ze niks hebben geleerd?”, zei hij op een vraag uit de zaal. De financiële macht is onbeheersbaar geworden en ook ongrijpbaar, schetste hij.
In zijn boek is hij ervan overtuigd: “Het is een kwestie van tijd voordat het weer fout gaat.” De politiek zou voor inperking moeten en kunnen zorgen, maar die heeft nauwelijks nog vat op er allemaal wat gebeurt. Luyendijk: “De geldstromen zijn internationaal geworden, de politiek niet.” Wel zei hij in Delft blij te zijn met zo’n grote belangstelling voor het onderwerp, omdat een verandering alleen door druk van publieke bewustwording zou kunnen plaats vinden.
De lezing van Luyendijk bij de TU is op video opgenomen, die over enige tijd - na afloop van de lezingenserie die de schrijver nog elders geeft - volledig te zien zal zijn op de site van Studium Generale.

Download de laatste krant!

Energieweg 3
2627 AP Delft

T: 015 - 214 39 12
info@delftopzondag.nl