Meer groen goed voor sociaal contact en welzijn

DELFT - Steeds meer inwoners in Delft zijn bezig met het vergroenen van hun tuin en straat. Daarmee dragen ze bij aan het verlagen van de hittestress, een groot probleem in vijf sterk versteende wijken in Delft. Bovendien versterkt meer groen in de wijk het sociaal contact tussen mensen.

Door Marcel de Jong

De Ministersbuurt-Oost behoort net als Olofsbuurt, Molenbuurt, Poptahof-Zuid en Centrum-West tot de meest versteende wijken van Nederland, blijkt uit een onderzoek van milieuorganisatie Natuur & Milieu. Dat is met name in de zomer een groot probleem. Huizen, pleinen, stoepen, fietspaden en wegen nemen veel warmte op. Uit de Klimaateffectatlas blijkt dat op warme dagen de gevoelstemperatuur in deze wijken kan oplopen tot meer dan tweeënveertig graden. Deze hoge gevoelstemperatuur leidt tot extreme hittestress, een aandoening waarbij mensen de warmte in het lichaam niet meer kwijt kunnen. Vooral ouderen, mensen met overgewicht en chronisch zieken kunnen daardoor gezondheidsproblemen krijgen.

Muur wordt groen
De gemeente is zich bewust van de gevaren van hittestress en is bezig met het nemen van maatregelen. Vergroening van de stad is daarbij een belangrijk speerpunt. Maar de meeste grond in de vijf versteende wijken is particulier bezit. Dat betekent dat vooral de inwoners zelf in actie moeten komen bij het vergroenen van hun buurt. Hierover stond vorige week een uitgebreid artikel in deze krant. Steeds meer inwoners zijn zich bewust dat ze zelf in actie moeten komen. En dat gebeurt, bijvoorbeeld in de Loudonstraat, in het hart van de Ministersbuurt-Oost. Daar heeft Leo Ninaber met een aantal straatgenoten een lange kale blinde muur in de straat verborgen achter een haag van struiken en planten. “Ik keek recht op die kale muur uit, waartegen vaak allerlei wrakkige fietsen waren neergezet. Het was een onaangenaam uitzicht. Samen met een aantal buren heb ik langs de hele muur dertig centimeter straattegels verwijderd en een geveltuin met bloeiende planten gemaakt. Echt, het ziet er nu gezellig en vrolijk uit. We onderhouden het perkje zelf. Dat is heel plezierig. Het draagt ook bij aan het sociaal contact in de straat. Het is leuk hoor, met je buren een gezamenlijk tuintje onderhouden, biertje erna, beetje kletsen – het versterkt de toch al bestaande saamhorigheid.”

Meer sociaal contact
Een groot aantal onderzoeken laat zien dat groen inderdaad bijdraagt aan meer sociale samenhang in een buurt. Sjerp de Vries en Sonja van Dillen van Wageningen Universiteit en Research Centrum constateren in hun onderzoek Groen en gezondheid van stadsbewoners dat groen leidt tot meer sociale contacten tussen mensen, zeker als dat groen in de eigen straat aanwezig is. Mensen gaan eerder naar buiten, maken gemakkelijker een praatje en zoeken elkaar sneller op. De kwaliteit van het groen is daarbij wel belangrijk. Het groen in de eigen straat moet door de bewoners als mooi, plezierig en prettig ervaren worden. Met name bomen worden als waardevol gezien. Een park in de buurt heeft minder effect op het sociaal contact van mensen, blijkt uit het onderzoek. Daar gaan mensen vaak met een reden naartoe, hond uitlaten, wandeling maken. Bovendien heeft een park een functie voor een bredere woonomgeving, een hele wijk bijvoorbeeld. Zo’n groenvoorziening heeft daardoor minder invloed op het sociaal contact tussen mensen in een straat.

Gelukkiger
Verder zorgen planten, struiken en bomen ervoor dat mensen zich prettiger voelen, toont het onderzoek van De Vries en Van Dillen aan. Al door het kijken naar groen herstellen mensen eerder van stress. Met name bomen hebben een gunstig effect op het welzijn. Ook Leo Ninaber ontspant van het kijken naar groen. “Ik word er relaxt van.” Het blijkt zelfs dat mensen met veel groen om zich heen beter bestand zijn tegen stressvolle gebeurtenissen. Het rapport Groen en wonen van de Wageningen University & Research laat zien dat mensen met meer bomen in hun omgeving minder antidepressiva gebruiken, blijkt het rapport Groen en wonen van de Wageningen University & Research. Sterker nog, hoe groener een wijk, hoe minder medicatie kinderen met ADHD gebruiken.

Zonnebloemactie
Ook Leo Ninaber ontspant van het kijken naar planten, bloemen en bomen. Hij heeft meer initiatieven genomen om de straat groener te maken. “We hebben ook al twee keer een zonnebloemactie gehouden. Ik heb toen zakjes met zaadjes van zonnebloemen aan alle straatgenoten uitgedeeld met de vraag die voor hun huis te planten. Straattegel eruit, zonnebloem erin. In de zomer stond de hele straat vol met zonnebloemen. Een prachtig gezicht. De eerste keer hadden we er een wedstrijd aan gekoppeld: wie kan de grootste zonnebloem kweken?” Hij begint te lachen. “Een paar zonnebloemen waren hoger dan drie meter, echt reusachtig groot.”
Hij heeft ook ideeën voor de toekomst. “Het zou leuk zijn als alle bewoners een geveltuintje maken, met planten en bloemen. Of een plantenbak voor de ramen plaatsen. Samen met een buurman ga ik een voorstel voor het vergroenen van de straat maken, natuurlijk in overleg met alle andere bewoners. Het is toch een eigen keuze. Maar het zou wel leuk zijn, meer planten en bomen in de straat.” Dat hij voor zijn plan subsidie kan aanvragen bij de gemeente, wist hij niet. “Mooi dat de gemeente dit soort bewonersinitiatieven ondersteunt.”

Winnaar tegelwippen
Ook Tineke Meerman uit de Olofsbuurt is bezig met het vergroenen van haar tuin. Ze won tijdens het Nederlands Kampioenschap Tegelwippen in de zomer van 2022 de derde prijs in de Groene droom Challenge, een initiatief van De Klimaatmaat in Delft. Bewoners werden tijdens deze wedstrijd opgeroepen om de tegels in hun tuin te vervangen door planten of struiken en hun dak of balkon te vergroenen. Een mooi initiatief vindt Meerman, die met haar derde prijs € 1.750 ontving om haar plannen te verwezenlijken.
“Ik wil dat mijn tuin zo goed mogelijk in evenwicht is met de natuur. Straks staat hij vol met inheemse, eetbare planten, bloemen en bomen. Ook ga ik een wadi aanleggen.” Dat is een verlaagd gedeelte in de tuin dat tijdens een regenbui via een goot vanaf het dak met regenwater gevuld wordt. De wadi vangt het water tijdelijk op waarna het langzaam in de bodem wegzakt. “Verder ga ik het schuurtje in mijn tuin slopen en zonnepanelen plaatsen.”
Meerman is blij dat ze op deze manier bij kan dragen aan het vergroenen van de wijk. Ze voelt zich verantwoordelijk voor haar eigen kleine stukje aarde. “Ik leef graag in harmonie met de natuur. Tegelijkertijd wil ik de hittestress in mijn tuin verminderen en de wateroverlast na hevige regenbuien verminderen.” Ze kijkt overigens niet alleen naar haar eigen tuin. “Ik wil ook graag meehelpen aan het leuker maken van de wijk. Daarom wil ik ook de boomspiegels in mijn straat en het buurtplein vergroenen.” Ook haar twee platte daken ontkomen niet aan haar plannen. “Ik ga op die nu nog door bitumen bedekte daken plantjes leggen. Dat is mooi, het draagt bij aan de biodiversiteit en zorgt voor verkoeling.”

Groen dak verkoelt
Het onderzoek Technische eigenschappen van groene daken en gevels van Nicky Damen en Jos Brouwers laat inderdaad zien dat met planten bedekte daken de gevoelstemperatuur in een stedelijke omgeving met twee tot vier graden kunnen terugbrengen. Bovendien verbeteren ze de luchtkwaliteit omdat ze onder andere fijnstof, koolstofdioxide, stikstofdioxide, ozon en zwaveldioxide opvangen. Verder blijkt dat plantjes op het dak de energie die nodig is om de ruimte eronder te verkoelen of te verwarmen met wel 75% gereduceerd kan worden.
Ook Arne van Overmeeren in de Willemstraat heeft het platte dak van zijn aanbouw bedekt met sedum, vettige plantjes die vooral op het noordelijk halfrond voorkomen. “Tijdens de bouw hebben we de constructie zo ontworpen dat we er een groen dak op konden leggen. Toch hebben we in eerste instantie voor een bitumen dakbedekking gekozen. Maar ja, eigenlijk was dat lelijk en bovendien hadden we het idee dat tijdens warme dagen de temperatuur op het dak behoorlijk opliep. We overwogen om het dak alsnog te vergroenen.” Een aanbod van zijn verzekeringsmaatschappij gaf het laatste duwtje. “Via hen konden we op een makkelijke manier een sedumdak laten plaatsen. Een subsidie van het Hoogheemraadschap maakte de vergroening ook nog eens betaalbaar.”
Van Overmeeren is blij dat hij de stap gezet heeft. “Ik maak me zorgen over het klimaat. De opwarming leidt tot veel problemen en een afname van het aantal soorten dieren en planten. Zo’n groen dak is goed voor de biodiversiteit. De plantjes trekken veel insecten aan. Het is ook veel minder warm op het dak.” Ook heeft hij het idee dat het in de aanbouw koeler is. Hij raadt iedereen dan ook aan om met vergroening aan de slag te gaan. “Het is niet lastig en vaak eigenlijk prima betaalbaar.”

Er zijn verschillende subsidiemogelijkheden voor vergroening. Voor een wadi kun je subsidie aanvragen bij het Hoogheemraadschap. Meer informatie over het vergroenen van de eigen tuin en straat kun je vinden op de website klimaatmaatdelft.nl. Daar vind je ook informatie over subsidiemogelijkheden. 

Dit artikel is mogelijk door een bijdrage van het Mediafonds Delft. Het is het laatste deel van een drieluik over vijf versteende wijken in Delft.