Afbeelding

Genieten van houten martelwerktuigen in Stadsgevangenis Het Steen

Algemeen

Editie: Week 31, Jaargang 23 |

Gids Chantal Karels (centraal in blauwe blouse) vertelt wat een nare plek Het Steen vroeger was.

DELFT – Delftenaren hangen vooral in andere oorden de toerist uit, terwijl ook onze eigen stad zo uniek is. Dus spelen wij deze zomer, voor alle Delftenaren die dat niet doen, toerist in eigen stad. Deze week deel 3: griezelen in stadsgevangenis Het Steen.
Woensdagmiddag, even voor twaalven, staan twintig geïnteresseerden al voor het stadhuis te wachten. Chantal Karels, die ons vandaag alles zal vertellen, mag één van de deelnemers allereerst uitleggen waar hij naar het toilet kan. Dat kan in één van de cafés.

‘HIER ZIJN DINGEN GEBEURD WAARVAN JE ZEGT: DAT IS NIET HEEL EERLIJK GEGAAN’
Als hij terug is begint Chantal bij het begin, het jaar 1250. De Graaf van Holland bouwde hier toen, in een tijd waarin gebouwen van hout waren, een stenen torentje. Die had twee totaal verschillende functies: Het opsluiten van boeven en het beschermen van belangrijke archieven. Ze wijst naar het Stadhuis. “Dit gebouw…”, begint ze. Ze onderbreekt haar zin vanwege een horecaleverancier pal achter haar, die z’n vracht zojuist heeft bezorgd en z’n motor weer start. Hij rijdt weg. “Dit gebouw, waar we allemaal voorstaan, is het gemeentehuis.” Daarop zien we een beeld van een beeld van Vrouwe Justitia, die opmerkelijk genoeg geen blinddoek heeft, vertelt onze gids. Onder het beeld staat een wat strenge Latijnse tekst over ondeugd, handhaven van de wet en recht. “Terwijl hier wel dingen zijn gebeurd waarvan je zegt: Dat is niet heel eerlijk gegaan. Zijn er vragen?” Een man die niet heeft opgelet wijst op het beeld van Vrouwe Justitia. “Ze heeft geen blinddoek op”, zegt hij.

‘MOET JE VOELEN. ZWAAR HÈ?’
We lopen, via het terras van De Sjees, naar de achterkant van het Stadhuis. Een plukje deelnemers beleeft z’n eerste schrikmoment als twee duiven wild klappend met hun vleugels onder een tafel vandaan schieten en stijl omhoog richting een veiliger heenkomen vliegen. Via het trappenhuis bereiken we Het Steen. Het is hier wat krapjes, met het maximumaantal van twintig bezoekers, een gids en redacteur. “Vroeger zaten ze hier met nog meer mensen”, weet Chantal.

Er werd hier gemarteld om de gevangenen tot bekentenissen te dwingen, vertelt ze. “Stel dat je een kind was en een brood had gestolen, en je wilde dat niet toegeven, dan kreeg je dit.” Ze pakt een houten blok met ketting eraan. Ze geeft het aan een 9-jarige jongen. “Moet je voelen. Zwaar he?” Het lukt hem nauwelijks het blok omhoog te houden. “Daar moesten ze dan twee of drie weken mee rondlopen.” Wie vreemd ging, had het nog zwaarder. Je kreeg een ‘huik’, een houten ton, om je lijf. Daarmee werd je door de stad geleid terwijl je stadsgenoten rot fruit naar je gooiden. Als je het echt bont had gemaakt kreeg je nog een brandmerk op je voorhoofd èn werd je uit de stad verbannen. Maar het kon altijd erger. “Voor nog ergere misdaden werd de brekebeen gebruikt.” Een man mag erop liggen terwijl Chantal laat zien hoe de brekebeen werkte. Wie hieraan vast werd geketend kon maar beter bekennen. Deed je dat niet dan werd met een ijzeren staaf een volgend bot gebroken. Net zo lang tot je had bekend - of geen ledemaat meer heel was.

Bij het volgende martelwerktuig wordt ondergetekende uitgenodigd hierop te gaan liggen. We bedanken voor die eer. Dat blijkt een goede keus. Chantal geeft zelf het goede voorbeeld. Alleen het erop liggen doet al pijn aan haar ruggenwervels, zegt ze.

‘HIJ GAF GEEN KIK BIJ AL DIE MARTELINGEN’
“Wat gebeurde er op 10 juli 1584?”, vraagt ze dan. Drie wat oudere deelnemers kennen hun klassiekers. “Willem van Oranje werd vermoord”, antwoorden ze bijna in koor. “Zijn moordenaar, Balthasar Gerards, heeft hier ook gezeten. Hij gaf geen kik bij al die martelingen.” Later op de Markt ging het er bij zijn berechting nog wilder aan toe, maar vanwege een 9-jarige aanwezige worden gruwelijke details niet gedeeld. Wel leren we dat hij z’n beloofde 25.000 dukaten nooit heeft gehad. Dan mogen we zelf nog even rondkijken.

Een Brabantse vader maakt met spiegelreflexcamera foto’s van z’n dochter op de brekebeen. En, nu ze er toch ligt, wil ze dat hij haar ook nog één met z’n mobiel maakt. “En nog één, pap”, zegt ze, als hij bezig is. Zo vaak lig je tenslotte niet op een eeuwenoud martelwerktuig…

Download de laatste krant!

Energieweg 3
2627 AP Delft

T: 015 - 214 39 12