30 jaar Dubbel Delft!

DELFT – Dertig jaar, 1560 afleveringen, 3120 foto’s, 592.800 woorden, 2.400.000 kranten, en heel veel ogen die de rubriek in de krant zagen staan. Het is ondertussen een begrip, ‘Dubbel Delft’.

Het verhaal begint in 1992 als Willem de Bie een aantal dozen met negatieven van Tiemen van der Reijken met Delftse stadsgezichten mag ophalen bij Helen, de dochter van fotograaf Tiemen vd Reijken. Als geboren Delftenaar is De Bie direct enthousiast over wat hij op de negatieven ziet: prachtige beelden van Delft in de jaren vijftig en zestig, en zo scherp! Want Tiemen maakte in die jaren de meeste foto’s op grote 4 bij 5 inch, ongeveer 10 x 13 cm negatieven.

De Bie gaat met die negatieven naar de fotoredactie van zijn werkgever, Sijthoff Pers in Rijswijk, en hangt een half weekend met de negatieven en een vergrootglas boven de lichtbak. Steeds enthousiaster over de negatieven die zijn ogen passeren. Al snel ontstaat het idee om deze beelden te delen met Delftse krantenlezers. De vorm waarin is een logisch gevolg van het bekijken van de negatieven: de vraag komt steeds boven ‘hoe ziet die plek er nu uit?’. Oud en nieuw, toen en nu, verschillende beelden / zelfde plek, Delft, ‘Dubbel Delft’.

In de afgelopen dertig jaar zoekt De Bie zo veel mogelijk het standpunt op dat Van der Reijken gebruikte bij het maken van zijn foto’s. ‘Vaak kon ik helemaal niet meer op dezelfde plek gaan staan. Van der Reijken is voor een van de foto’s bijvoorbeeld op de nu afgebroken silo van Calvé gaan staan. Op andere plekken waren de bomen inmiddels zo hoog geworden dat ik niets meer kon zien. Wat ik van Tiemen heb geleerd is het altijd zoeken naar die andere plek om je foto te maken, niet doen wat iedereen doet, geen ‘lange halen snel thuis’.

Luchtfotografie is zo’n mogelijkheid om veel te laten zien. De Bie: ‘Ik ben ooit begonnen met fotograferen van onder een vlieger; een ding van zo’n twee meter hoog met daaronder een bakje waar een fototoestel in zat, en een ontvanger zodat ik vanaf de grond het bakje kon laten draaien. Het is enorm gokken: heb ik het onderwerp nu wel of niet goed in beeld? Voor de krant heb ik regelmatig gevlogen in kleine vliegtuigjes, meestal hoogdekkers, zodat ik uit het raam kon fotograferen zonder last te hebben van de vleugel. En toen kwam de drone. Daar heb ik een uitgebreide opleiding voor gehad en vergunning om te mogen vliegen. Ook voor Dubbel Delft gebruik ik regelmatig luchtfoto’s’.

Tiemen van der Reijken wordt op 1 oktober 1909 geboren in Delft. Tiemen leert fotograferen van zijn vader, die al rond 1900 enthousiast bezig is met fotografie. De eerste camera die Tiemen mag gebruiken is een Tropen Nettel, een camera waar, net als alle andere modellen in die tijd, heel veel handelingen verricht moeten worden voordat er een foto is gemaakt. Een opleiding tot fotograaf bestaat niet, zodat Tiemen zich alle kneepjes van het vak zelf aanleert. Al snel blijkt dat Tiemen talent heeft en dat zorgt voor een steeds groter wordend aantal opdrachtgevers die hun foto’s graag door de Delftse fotograaf gemaakt zien worden. Qua apparatuur werkt hij met Hasselblad, Leica en - vooral in de beginjaren - met dé camera van de persfotograaf, de Speed Graphic.

Tiemen is in Delft vooral bekend als fotograaf voor de Delftsche Courant. Hij deed echter veel meer: fotografeerde voor regionale en landelijke dagbladen, de bevrijding van Delft in 1945, wedstrijden van het Nederlands Elftal, de Watersnood in 1953, mede-oprichter van World Press Photo, en ging vaak mee met buitenlandse reizen van koningin Juliana, Prins Bernhard en prinses Beatrix. Met dank natuurlijk aan de ‘thuisblijvers’, zijn vrouw, dochter en personeelsleden; die zorgden dat het bedrijf aan de Koornmarkt 72 bleef draaien.

Willem de Bie groeit op aan de Oostsingel waar zijn vader conciërge is van de toenmalige Rubberstichting. In dat gebouw bevindt zich een doka waar De Bie de eerste ontdekkingen doet op het gebied van fotopapier, ontwikkelaar en fixeer. De eerste foto’s zijn van landende en startende vliegtuigen, vlak naast vliegveld Ypenburg, gemaakt met het vierkante Kodak-boxje van zijn ouders.

Na de Fotovakschool en het volschieten van kilometers film gaat De Bie eind jaren zeventig freelance werken bij de Delftse fotograaf Henk Koster. Van Koster, die op dat moment regionale fotografie combineert met tennisfotografie over de hele wereld, leert hij het vak. Na een vaste baan als fotojournalist bij Sijthoff Pers begint hij een eigen bedrijf. De Bie is anno 2022 nog steeds actief als ‘beeldmaker’, zowel met foto als video, en is zich in de loop van de jaren steeds meer gaan ontwikkelen als schrijvend journalist.

In 2002, 10 jaar na de start van Dubbel Delft, verschijnt het eerste boek. Prachtig gedrukt, mooi groot formaat, met daarin 100 nieuwe afleveringen en uiteraard voorzien van begeleidende teksten. Tiemen en Willem gaan er samen speciaal voor op de foto, maar helaas heeft Tiemen de presentatie van het boek niet kunnen meemaken: hij overlijdt op 14 oktober 2002.

De teksten in Dubbel Delft zijn letterlijk ‘verbindende teksten’. De Bie: ‘Door te vertellen over de plek, over wat je ziet, gaan de foto’s nog meer leven. En ik vertel vaak iets over de context waarom iets gesloopt of veranderd is; de lezer / kijker krijgt meer inzicht wat er zoals met zijn of haar stad is gebeurd. Soms is bijvoorbeeld de locatie wel duidelijk, maar vraag je je af wat die tram daar nou eigenlijk doet.
En soms lees je tussen de regels door ook iets van hoe ik over een bepaalde sloop of nieuwbouw denk. Daar komen dan ook weer reacties op; mooi voorbeeld is de Spoorzone. Een foto van het oude station met daarnaast het Student Hotel leverde tientallen reacties op’.

Dubbel Delft bestaat dertig jaar; is er nog materiaal voor een nieuw tijdperk? De Bie: ‘Tiemen was erg productief, er zijn nog meer dan voldoende mooie foto’s! En het blijft erg leuk om elke week weer een nieuwe aflevering te maken’.