Steeds meer ouderen stilletjes aan de drank

DELFT – Steeds meer ouderen kampen met drankprobleem. Lokale ouderenbonden denken dat eenzaamheid één van de grootste oorzaken is.

Door: Jesper Neeleman

Nederland telt naar schatting 150.000 probleemdrinkers van 55 jaar en ouder. Dit aantal neemt fors toe. Tussen 2004 en 2013 alleen al met 61 procent. Reden voor de landelijke KBO om hun achterban op te roepen om tijdens de vastentijd veertig dagen geen alcohol te nuttigen. "Die oproep heeft me wel verbaasd", reageert Piet Duijndam, voorzitter van de Stichting Samenwerkende Bonden van Ouderen Delft. "Ik hoor vaker dat het een toenemend probleem is, maar zelf ervaar ik dit niet zo." Ook zijn medebestuurslid Chris van Wijk verneemt er in persoonlijke kringen niet veel over. "Maar dat komt, denk ik ook omdat mensen er niet zo makkelijk over praten." De cijfers liegen echter niet, beseffen Duijndam en Van Wijk.
Beide heren denken dat toenemende eenzaamheid een oorzaak is van toenemend drankgebruik onder ouderen. "Door de huidige ontwikkelingen en individualisering neemt eenzaamheid toe", stelt Piet Duijndam. Eenzame ouderen zullen niet zelden naar de fles grijpen, denkt de voorzitter van SSBO Delft. "Als ze het dan ook nog eens kunnen betalen, dan is dat de kat op het spek binden."
Van Wijk kan zich daarin vinden. "Eenzaamheid is een grotere vijand dan je vaak denkt, met een hoop gevolgen. Mensen zoeken troost in de fles en dat escaleert dan allemaal. Zeker als er niemand is die tegen ze zegt: 'Kees, laat die fles eens staan'. Ik vind dat eerlijk gezegd wel zorgwekkend."
Manon Vanderkaa, directeur van de Unie KBO, merkt op dat de huidige generatie babyboomers is opgegroeid in een maatschappij waarin drankgebruik volledig geaccepteerd was. "Nu worstelen ze met de veranderingen van het ouder worden", zegt ze. "Ze missen het contact met collega's, een zinvolle bezigheid, idealen en lichamelijke kracht. Drank kan dan de oplossing lijken."

Weinig aandacht
Ondanks het alcoholprobleem van en onder ouderen, is hier landelijk weinig aandacht voor. Vrijwel altijd spitsen voorlichting, onderzoeken en hulpverlening zich toe op jongeren.
Dit bevestigt Simon Zebregs, universitair docent gezondheidscommunicatie aan de UVA en gespecialiseerd in alcoholvoorlichting. "Van ouderen wordt verwacht dat ze wijs zijn en dat ze eventueel zelf hulp zoeken." Deze ouderen zijn bovendien lastiger te benaderen dan jongeren, die eenvoudig via hun school kunnen worden bereikt. Daarnaast, denkt Zebregs, heeft het ook met kosten te maken. Want, legt hij uit, omdat de jeugd nog een werkzaam leven voor zich heeft, bespaart het de maatschappij meer als je juist hen behoedt voor de gevolgen van overmatig alcoholgebruik. En is het makkelijker budget te krijgen als je je op jongeren focust. "Dat maakt dit wel tot een ongenuanceerd vraagstuk. Ik vind het zorgwekkend dat het welzijn van mensen ondergeschikt lijkt aan kosten en baten. Je gunt iedereen toch een prettige oude dag."

Winterschool
Dat vinden ook de Delftse ouderenbonden. Daarom organiseren zij bijvoorbeeld de Zomer- en Winterschool voor senioren. Die laatste was afgelopen weken weer een succes, geeft Van Wijk aan. Het geeft ouderen twee weken een leuke dagbesteding – en ook daarna houdt de pret niet op. "De activiteiten trokken ook dit jaar weer veel bezoekers. Hieruit ontstaan nieuwe vriendschappen." Zo proberen Delftse ouderenbonden het probleem bij de oorzaak, de eenzaamheid, aan te pakken. Ze zijn niet van plan om activiteiten te organiseren die op het alcoholprobleem aanhaken, geeft Duijndam aan. "We sluiten onze vergadering altijd af met een drankje, we zien geen reden daarmee te stoppen." Duijndam sluit echter niet uit dat hij met de KBO-actie meedoet en vanaf Aswoensdag, op 10 februari, veertig dagen niets drinkt. "Zo ben ik ook ooit van de sigaretten afgekomen."