Passie met een Gouden Rand: Catharina Hoekema en Anneke Kroesen

Catharina Hoekema en Anneke Kroesen doen graag iets extra’s voor de samenleving. Zo geven ze allebei Nederlandse les aan anderstalige volwassenen in Nederland en zijn ze trouw lid van de zelfbenoemde Reuzenberenklauw-Brigade, een groep vrijwilligers die zich inzet voor het bestrijden van de reuzenberenklauw. 

Door: Christine Lvov

De reuzenberenklauw, die 3 tot 4 meter hoog kan worden, is een invasieve exoot die zich door heel Nederland heeft verspreid en alle andere vegetatie in het groeigebied verdringt. Daarnaast kan het sap van de plant, samen met zonlicht, blaren en verkleuringen van de huid veroorzaken. Binnen Europa is afgesproken dat de plant actief bestreden dient te worden door natuurbeheerders. Vaak komen natuurbeheerders hier echter niet aan toe, en komt het bestrijden van de plant aan op het initiatief van vrijwilligers. 

Buurtbrigade
Catharina zag in 2019 dat de reuzenberenklauw in het Abtswoudse Bos stond en besloot actie te ondernemen. Tijdens de eerste bestrijdingsmissie stak ze, samen met een groepje buurtbewoners, enkele planten uit en werd het haar duidelijk hoe zeer de reuzenberenklauw zich al over het gebied had verspreid. Ze zag hoe de groei van de invasieve plant de rest van de natuur in de weg zat, en trommelde via een buurtmail de rest van haar buren op om te komen helpen. Door die mail kwam Catharina ook in contact met Anneke, die zich in 2020 aansloot bij de brigade. “In maart dat jaar begon corona, natuurlijk,” vertelt Anneke, “Toch zijn we toen met een groepje mensen het park ingegaan en hebben we, op anderhalve meter afstand van elkaar, staan spitten.” De brigade werd zo een bron van menselijk contact, en de wandelwoede die in de coronatijd heerste, was ook erg nuttig voor het signaleren van de reuzenberenklauw. “Je hebt wandelaars nodig om de groeiplekken van de plant te ontdekken,” aldus Anneke.

Hardnekkige plant
Langzamerhand kreeg de brigade zicht op waar de planten zich bevonden. Catharina: “Ik houd ieder jaar op papier bij waar we ze vinden, zodat we daar het volgende jaar weer naartoe kunnen.” Er bevinden zich in het Abtswoudse Bos nu vier velden, waar alleen maar reuzenberenklauw staat, en zo’n vijfentwintig haarden, waar minder planten staan maar waar de situatie goed gemonitord moet worden. Het bestrijden van de hardnekkige reuzenberenklauw kost tijd. “Je moet echt een paar jaar volhouden,” aldus Catharina. Het doel is om het park volledig reuzenberenklauw-vrij te maken. Niet alleen om de biodiversiteit te behouden, maar ook met het zicht op de veiligheid. Je kunt namelijk lelijke blaren krijgen van het sap van de reuzenberenklauw. “Er komen hier kinderen, hardlopers, mensen die hun hond uitlaten,” vertelt Anneke, “Als je de plant z’n gang laat gaan, is het park binnen een paar jaar niet meer te gebruiken.”

Natuurlijk Delfland
Inmiddels heeft de groep zich aangesloten bij stichting Natuurlijk Delfland. Geert van Poelgeest, bestuurslid van Natuurlijk Delfland, heeft naar aanleiding van de brigade van Catharina en Anneke nog meer groepen opgestart, op verschillende plaatsen in de omgeving: in Tanthof, Pijnacker, Rijswijk en zelfs in de TU wijk. Rond maart, wanneer de planten boven de grond komen, beginnen de vrijwilligers met uitsteken. Tot eind mei zijn ze wekelijks in het bos te vinden met hun spades. Wanneer de plant in juni en juli in bloei staat, worden de bloemen eraf gehaald om de verspreiding van zaden te voorkomen. Een andere oplossing zou zijn om schapen en varkens in te zetten. Schapen eten namelijk graag reuzenberenklauw en varkens zouden de wortels kunnen opeten, maar het Abtswoudse Bos is geen geschikte plek om deze oplossing in praktijk te brengen. De bestrijding komt hier dus echt aan op vrijwilligers. Hoewel veel brigadiers trouw blijven bestrijden, zijn nieuwe vrijwilligers van harte welkom. Catharina: “We zijn altijd op zoek naar meer handen. In dit park vorderen we aardig, maar in de andere groeigebieden zijn ook vrijwilligers nodig. Bijvoorbeeld bij Kerkpolder, daar groeien ook veel planten en is nog geen groep actief.” 

Voldoening
Het bestrijden van de reuzenberenklauw is arbeidsintensief werk. Catharina en Anneke halen echter veel voldoening, en ook plezier, uit het werk. Catharina: “Je bent even in de natuur, op een plek waar je anders niet komt. Soms heb je na afloop het gevoel dat je op vakantie bent geweest.” “Je hoeft niet naar de sportschool, want je hebt je work-out al gehad,” vult Anneke aan, “En het is ook gewoon gezellig. We hebben echt gein met elkaar.” De bestrijding van de plant schept verbinding in de buurt. “Je zet met een groep ergens je schouders onder. Dat resulteert ook in nieuwe contacten in de buurt, en ik heb gemerkt dat mensen die hart hebben voor de natuur, vaak erg leuke mensen zijn,” aldus Anneke. Ook met het park zelf voelen de vrijwilligers verbinding. “Het is zowat onze achtertuin. Je eigent je zo’n natuurgebied een beetje toe,” vertelt Anneke, en Catharina vult aan: “Je gaat ervan houden, en je wilt het veilig en mooi houden.”

Ben je graag buiten actief bezig en wil je ook een handje helpen bij het bestrijden van de reuzenberenklauw? De groepen zijn actief in: Abtswoudse Bos West (maandagavond), Abtswoudse Bos Midden (zaterdagmiddag), Abtswoudse Bos Oost (wisselend), TU wijk (overdag, doordeweeks), Wilhelminapark Rijswijk (dinsdagavond), Bieslandse Bos (woensdagavond), Tolhek (woensdagavond). Initiatieven voor een nieuwe groep zijn ook welkom. Geïnteresseerden kunnen zich opgeven en informatie en instructies aanvragen via
natuurlijkdelfland@knnv.nl.
Kijk voor meer informatie op
delfland.www.knnv.nl.