Exoten nemen de Nederlandse natuur over, maar er is hoop...

DELFT – Nederland telt talloze planten en dieren die hier eigenlijk niet thuishoren: exoten. En er is reden genoeg om daar komende week eens goed bij stil te staan, vindt ook Geert van Poelgeest, voorzitter van de KNNV afdeling Delfland.

Het is komende week in heel Nederland de week van de 'invasieve exoten'. Daar zijn er in Nederland inmiddels al duizend van. Volgens Van Poelgeest begon het mis te gaan toen Amerika in 1492 werd ontdekt. Steeds vaker werden planten en dieren van verre oorden meegenomen. Soms bewust, zoals de waterplant waterpest in de negentiende eeuw. "Dat is toen in Nederland uitgezet omdat de bemesting van weilanden voor problemen zorgde", weet Van Poelgeest. Maar omdat het zich razendsnel uitbreidde was het plantje zelf al gauw een groter probleem. "Het zijn vooral soorten die vanaf ongeveer dezelfde geografische breedte komen als wij, die het goed doen. Soorten uit China en Noord-Amerika." De rode Amerikaanse rivierkreeft doet het daarentegen uitstekend. Het is een bekend en veelvoorkomend voorbeeld van een invasieve exoot, want de inheemse kreeft heeft nog maar in één poeltje stand gehouden. "En als daar ook maar één iemand een schepnet in het water steekt, die ook in andere wateren is gebruikt, kan het ook hier afgelopen zijn met onze kreeft." In wondere wereld van de planten zijn de berenklauw en Japanse duizendknoop die zich agressief en ten kosten van Nederlandse soorten uitbreiden. Er gloort volgens Van Poelgeest echter wel hoop aan de horizon. "Want je ziet vaak dat het na honderd tot honderdvijfentwintig jaar weer wat afzwakt. Ik hoop dat dit ook met de rode Amerikaanse rivierkreeft gaat gebeuren."

-Is het niet juist positief, dat zoveel nieuwe soorten floreren in de Nederlandse natuur?
Van Poelgeest: "De natuur verandert continu, maar zijn hele snelle veranderingen. Daar kan de inheemse fauna zich niet aan aanpassen. Daardoor verlies je soorten die hier echt geworteld zijn, maar je doet er niks aan. Het is overigens niet zo dat alle nieuwe soorten gevaarlijk en schadelijk zijn. Neem de kuifeend, die oorspronkelijk uit het Zwarte Zee-gebied komt. De eerste kwam in 1947, momenteel zijn ze niet meer weg te denken."

-Zijn er exoten die we in Delft en de regio bovengemiddeld vaak aantreffen?
"De Amerikaanse rivierkreeft komt in ons gebied bovengemiddeld vaak voor in Leidschenveen en Ypenburg, bleek jaren geleden uit ons onderzoek. Verder weet ik natuurlijk niet precies hoe vaak allerlei soorten elders in het land voorkomen."

-Wat is de meest schadelijke exoot?
"Dan moet je denken aan ziektes. Door klimaatverandering merk je nu al dat bepaalde ziektes, maar ook dieren als de tijgermug, richting het Middellands Zee-gebied komen."

-Welke soort is wat jou betreft het meest welkom?
"De vlinderstruik. Die kwam hier rond 1892 en veel mensen hebben er nu één in hun tuin. Hij komt ook in in het wild voor. Heel aangenaam."

-Wat moet iedereen weten over exoten?
"Dat ze op vakantie vooral geen planten en dieren mee naar huis moeten nemen. In Australië hebben ze, toen daar konijnen waren uitgezet, gemerkt hoe dat af kan lopen. Daar moet je dus uiterst voorzichtig mee zijn."