De lens op Van Leeuwenhoek en Vermeer (3): De wijze wijnroeier

Door Jeroen Stolk

Antoni van Leeuwenhoek was een veelzijdig man. Hij was nieuwsgierig en leergierig. Zo volgde hij bijvoorbeeld opleidingen tot kassier en boekhouder. Maar de belangstelling van Theunis reikte verder, veel verder. Reeds op jeugdige leeftijd had hij interesse in de sterrenkunde, wiskunde en natuurkunde. Hij huwde en begon een winkeltje in linnen en garen maar bekwaamde zich tevens in de kunst van het glasblazen, -slijpen en -polijsten. Daarnaast is onze wetenschapper actief geweest als wijnroeier. Een wijnroeier was iemand die de inhoud van (bijvoorbeeld) een wijnvat bepaalde. Dit deed hij met behulp van een peilstok (roede, vandaar de benaming wijnroeier) die voorzien was van een schaalverdeling. Een wijnroeier kon in dienst zijn van de stad om voor hen de accijns vast te stellen die over de inhoud van het vat verschuldigd was. Daarnaast kon zijn hulp ingeroepen worden door particulieren, bijvoorbeeld een wijnkoopman of slijter. Bij verschil van mening over de grootte van de inhoud van een vat, kon de wijnroeier uitsluitsel geven. Naast deze wijnmeters waren er ook appelmeters, korenmeters en turfmeters. Zij werden ingehuurd om accijns te bepalen over resp. vaten met appels, graan of turf.