Stopzetting grondwaterwinning Gist is delicate zaak voor huiseigenaren

DELFT - De in Delft wonende waterwet-deskundige mr Bart Teeuwen maakt zich zorgen over de afbouw van grondwaterwinning. In een open brief roept hij de gemeente op om een overleg te starten met alle wijkverenigingen in de stad.

Door: Bart Teeuwen

In de Delft op Zondag van 23 april heeft journalist Henk de Kat uitvoerig aandacht geschonken aan het besluit van de gemeente Delft om op 1 mei jongstleden te beginnen met een gefaseerde stopzetting van de grondwateronttrekkingen op het oude Gistfabriekterrein. Het onderwerp is de afgelopen jaren meermaals in deze weekkrant besproken. En terecht, want er staan grote belangen op het spel voor de eigenaars van woningen in vooral Delft Noord, maar ook in andere delen van Delft. Bewoners zijn terecht bezorgd, omdat de gemeente in de externe communicatie vrij stellig betoogt dat huiseigenaren zelf moeten opdraaien voor eventuele schade ontstaan door de stopzettingsoperatie. In juridische termen zegt de gemeente in feite dat een huiseigenaar die in de toekomst eventuele schade wil gaan claimen bij de gemeente, zal moeten 'bewijzen' dat de gemeente (juridisch verwijtbaar) onzorgvuldig heeft gehandeld en op basis daarvan de geleden schade moet vergoeden. Hoe zit dit nu precies?
Het onderwerp intrigeert ook mij als huiseigenaar van een pand aan het Noordeinde. Daarnaast ben ik als jurist in mijn werkzame periode bij Rijkswaterstaat nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling van beleid en wetgeving inzake het grondwaterbeheer. Er is alle reden om op dit aspect wat dieper in te gaan, want het gemeentelijk standpunt heeft tot de nodige verwarring en onrust geleid onder de bewoners.

Afbouwstrategie
Voorop gesteld: de gemeente moet een ongekend lastige klus zien op te lossen. De gemeente heeft de afgelopen jaren in goed overleg met vele betrokkenen, zoals overheden, kennisinstituten en bewonersorganisaties, gewerkt aan een zorgvuldige afbouwstrategie. Een uitgebreid monitoringsprogramma moet ervoor zorgen dat de effecten van de gefaseerde afbouw nauwkeurig kunnen worden gevolgd en dat het afbouwproces zo nodig door de gemeente kan worden bijgesteld. In dat opzicht kan zeker worden gesproken van een zorgvuldige aanpak door de gemeente. Maar de gemeente moet meer doen om te voorkomen dat de rechter straks toch een schadeclaim honoreert van een huiseigenaar bij daadwerkelijke schade door grondwateroverlast als gevolg van de stopzetting van de grondwateronttrekkingen.

Zorgplicht
Het juridisch beoordelingskader hiervoor is de in artikel 3.6 van de Waterwet vastgelegde bepaling. Deze legt de gemeente een zorgplicht op om 'in het openbaar stedelijk gebied maatregelen te treffen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoort'. Het betreft hier een inspanningsverplichting voor de gemeente, en niet een resultaatverplichting. De gemeente is dus gehouden al het mogelijke te doen om wateroverlast door een te hoge grondwaterstand - door welke oorzaak dan ook - te voorkomen. Gelet op de jurisprudentie inzake wateroverlastzaken is die verplichting sterker in situaties waarvan bekend is dat er mogelijk problemen kunnen ontstaan. In verband hiermee heeft de gemeente Delft in het in juni 2016 vastgestelde Rioleringsplan 2017-2020 aangegeven dat bij de vervanging van oude (lekkende en dus drainerende) rioleringen nu ook echte drainagebuizen in de straat zullen worden aangelegd, indien het grondwater hoger staat dan 50 centimeter. De eigenaren van huizen dienen volgens de gemeente dan nog wel op hun eigen perceel drainage en/of andere maatregelen te treffen om privé grondwateroverlast te voorkomen.

Fikse problemen
Maar de daadwerkelijke invulling van deze rolverdeling tussen gemeente en huiseigenaren zou in het licht van de geschetste afbouwstrategie van grondwateronttrekkingen bij de oude Gistfabriek nog wel eens tot fikse problemen aanleiding kunnen gaan geven. Want waar houdt de gemeentelijke zorgplicht op, en waar begint die van de huiseigenaren? In principe zou de gemeente zodanige drainagemaatregelen moeten nemen dat de huiseigenaren in elk geval niet met onevenredig hoge kosten worden opgezadeld. Dat vereist intensief overleg tussen de gemeente en de bewonersorganisaties. Dat proces zal een structureel onderdeel moeten vormen van het afbouwproces van de waterwinning op het Gist-terrein. Alleen dan kan worden voorkomen dat gemeente en bewoners in een conflictsituatie belanden met mogelijk langslepende juridische processen. Dat is in niemands belang.
Daarom geef ik de gemeente in overweging de dialoog met de bewoners hierover aan te gaan, en niet nu al in de publieke communicatie simpel stellen dat de bewoners hun eigen problemen maar moeten oplossen.

Delft, Bart Teeuwen