Delftenaren laten Willem van Oranje niet nog een keer vermoorden

De musical over Willem van Oranje, die er niet kwam doordat corona roet in het eten gooide, wordt misschien toch geproduceerd: een groep Delftenaren zet zich daarvoor in. Wie zijn deze mensen en wat drijft hen om deze productie te steunen? En wat gebeurde er met de ruim zes ton die de gemeente Delft voor het project reserveerde?

Door Leonie Kapiteyn-Visser

In 2019 wordt wereldkundig gemaakt dat een groots musicalspektakel naar Delft zal komen. Een musicalproductie over het leven van Willem van Oranje die dezelfde allure zal krijgen als de succesvolle Soldaat van Oranje. Er zal voor deze productie een tijdelijk theater worden gebouwd aan de rand van de stad. De plannen worden groots aangekondigd en het project maakt een vliegende start. Het tij keert als de wereld wordt getroffen door corona. Alles komt stil te liggen. De voorbereidingen van de musical zijn dan al vergevorderd, de première staat gepland voor maart 2021. Die datum wordt in eerste instantie met zes maanden uitgesteld. Als blijkt dat de pandemie langer aanhoudt, wordt de premièredatum met nog een jaar uitgesteld. 

Waterfront Entertainment 
Initiatiefnemer van de tijdelijke musicalproductie over Willem van Oranje is Waterfront Entertainment BV onder leiding van Rick Engelkes en Pierre Karsten. Karsten geeft aan dat hij niet door kan investeren, mede daarom wordt gezocht naar additionele geldbronnen. Daar houdt Engelkes zich achter de schermen mee bezig, bovendien werkt hij aan het creatieve proces. Hij begeeft zich voorlopig buiten het oog van de media en geeft tijdelijk geen interviews.

De productie wordt geplaagd door financiële tegenvallers en verkeert in zwaar weer. Als een groep Delftenaren hier lucht van krijgt verenigen zij zich in ‘Het Zwijgersgilde’. Dit gilde belooft er alles aan te doen om de productie tot stand te laten komen en zoekt naar potentiële investeerders. Het is hulp die het productiebedrijf maar al te goed kan gebruiken. 

Zwijgersgilde
Grondleggers van het Zwijgersgilde zijn Jurjen van der Honing en Kees Schonebaum. Van der Honing rijdt op weg naar zijn werk elke dag langs de aankondigingsborden voor het theater en raakt geïntrigeerd door het project. “Ik vroeg me af wanneer daar eens iets zou gebeuren” vertelt Van der Honing, eigenaar van Lucoled, een bedrijf in ledverlichting. Als hij in contact komt met Kees Schonebaum, eigenaar van de Delftse Waterbus, blijken de twee veel dezelfde vragen te hebben en zoeken ze contact met Waterfront Entertainment. Ze worden uitgenodigd op het kantoor in Amsterdam en het project wordt aan hen voorgelegd. Het wordt de heren duidelijk dat de plannen op dat moment al in een vergevorderd stadium zijn en dat er mooie kansen liggen voor hun geliefde Delft. Van der Honing en Schonebaum zijn enthousiast en zien bovendien het belang van het vertellen van het verhaal van Willem van Oranje aan een groot publiek. Ze boren hun netwerken aan om het project te promoten en dat heeft effect. “We zien enorme kansen voor Delft en de Delftse ondernemers” vertelt Van der Honing. “Meerdere mensen van de Lions en andere Delftenaren hebben zich verenigd, we noemen onszelf Het Zwijgersgilde. We zijn met zo’n 20 personen en we doen er alles aan om dit project tot stand te laten komen. We laten Willem van Oranje niet nog een keer vermoorden!” Mensen van het Zwijgersgilde zoeken in hun eigen netwerken naar potentiële investeerders, en niet zonder succes: er is inmiddels een groep potentiële investeerders gevormd, genaamd de Delft Business Angels. Zowel de leden van Het Zwijgersgilde als de Delft Business Angels wensen anoniem te blijven. Ze doen hun naam eer aan. 

Ondertussen is Waterfront Entertainment blij met de steun van Het Zwijgersgilde en de Delft Business Angels. Annelieke van Veldhoven, Marketing en Communicatiemanager van Waterfront Entertainment BV zegt: “We zijn ontzettend dankbaar dat we potentiële investeerders hebben gevonden. Maar zolang we nog geen uitsluitsel hebben van het Fonds Podiumkunsten staan we in de wachtstand en kunnen we geen vervolgstappen zetten.”

Fonds Podiumkunsten
Waarom staat de productie in de wachtstand en wat heeft Fonds Podiumkunsten hiermee te maken?
Begin 2022 dient Waterfront Entertainment BV, net als veel andere productiebedrijven, een subsidieaanvraag in bij het Fonds Podiumkunsten voor gemaakte kosten en inkomstenderving tijdens de coronaperiode. “De uitkering van de coronasteun ging vrij snel en werd voor iedereen berekend over de gederfde omzetprognose”, vertelt Van Veldhoven. “Destijds was dat enorm fijn, maar naderhand is de uitkering bij ons getoetst op daadwerkelijk gemaakte kosten en niet op omzet, hoewel dit vooraf niet bekend was”. Waterfront Entertainment krijgt te horen dat een significant deel van de 4,4 miljoen euro ontvangen coronasteun terugbetaald moet worden. “Over het exact terug te betalen bedrag is nu nog geen uitsluitsel. We wachten hiervoor op de uitspraak van Fonds Podiumkunsten. Tot die tijd staat alles stil”. Het Fonds Podiumkunsten bevestigt: “We verwachten uiterlijk eind juli te komen tot vaststelling van de subsidieaanvraag van Waterfront Entertainment BV.”

Als de media lucht krijgen van de verstrekte subsidie, wordt er gesuggereerd dat Waterfront gesjoemeld zou hebben met de aanvraag. “Geheel onterecht,” stelt Van Veldhoven. “Van gesjoemel door ons bij de aanvraag is geen enkele sprake, dit is in juli vorig jaar door Fonds Podiumkunsten bevestigd.” Waterfront Entertainment is overigens niet het enige productiebedrijf dat coronasteun moet terugbetalen. Het Fonds Podiumkunsten bevestigt dat. Een woordvoerder zegt: “Er zijn zo’n 20 andere productiemaatschappijen die om verschillende redenen een besluit tot lagere vaststelling hebben ontvangen. Bij die bedrijven gaat het om variërende bedragen onder de miljoen euro.”

Gemeente Delft 
De gemeente Delft ziet het musicalspektakel over Willem van Oranje ook als een grote kans voor de stad en de Delftse ondernemers. Het college van B&W kondigt in oktober 2019 de plannen aan bij de gemeenteraad. Er wordt een onbebouwde kavel op de hoek van de Heertjeslaan en Thijsseweg aangewezen waar het tijdelijke theater gebouwd kan worden. Deze kavel is deels eigendom van de gemeente, deels van de TU Delft. In overleg kan de grond voor vijf jaar gehuurd worden door Waterfront Entertainment met mogelijkheid tot verlenging van nog eens vijf jaar. Ook stelt de gemeente een investeringskrediet van 630.000 euro beschikbaar om werkzaamheden uit te voeren voor de definitieve ontwikkeling van het gemeentelijke deel van het terrein. Kosten die vroeg of laat toch gemaakt zouden moeten worden door de gemeente. De grond van de TU is al bouwrijp. Met de huurinkomsten wordt verwacht binnen vijf jaar het investeringskrediet terugverdiend te hebben. Er wordt door de gemeente dan ook gesproken over een ‘sluitende businesscase’.

Wat is er inmiddels gebeurd met het in 2019 toegezegde gemeenschapsgeld van 630.000 euro nu er anno 2023 van een theater en een musical nog altijd geen sprake is? Is door Waterfront Entertainment inmiddels aanspraak gemaakt op het investeringskrediet in het bouwdepot? “Er is nog geen bedrag uitgekeerd” stelt de gemeente. “Van het krediet van 630.000 euro is 481.000 euro bedoeld om door de producenten werkzaamheden uit te laten voeren aan het terrein. Dit wordt in fases, na uitvoering van de werkzaamheden uitgekeerd. De overige 149.000 euro is voor bodemonderzoek, gemeentelijke kosten en onvoorziene kosten. Hiervan heeft de gemeente ongeveer 90 procent gebruikt voor gemaakte proceskosten die hoofdzakelijk bestaan uit ambtelijke uren. […] De gemeente verwacht binnenkort een bedrag van 100.000 euro uit het depot uit te keren voor het bouwrijp maken van de grond.” Waterfront bevestigt dat: “De grond is door ons inderdaad bouwrijp gemaakt.”

Hoofdsponsor 
Door de financiële tegenvaller met het Fonds Podiumkunsten en de oplopende kosten moet Waterfront Entertainment op zoek naar aanvullende financiering. Bovendien krijgt het productiebedrijf nóg een financiële tegenvaller te verwerken als hoofdsponsor Exact zich terugtrekt. Annemarije Dérogée, Hoofd Corporate Communications van Exact legt uit waarom deze keuze is gemaakt: “Halverwege 2021 heeft Waterfront Entertainment aangekondigd dat Exact zich voor een periode van minimaal twee jaar als hoofdsponsor heeft verbonden aan deze productie. Gezien het feit dat de musical meerdere keren is uitgesteld, en niet live is gegaan tijdens de afgesproken termijn, heeft Exact na goed onderling overleg met Waterfront Entertainment in december 2022 besloten om zich terug te trekken als hoofdsponsor van de productie.” “Dat vinden we natuurlijk jammer, maar we begrijpen het standpunt van Exact. We zoeken naar een nieuwe hoofdsponsor, die mag zijn naam aan het theater verbinden” aldus Waterfront.

Verbinding
Het verhaal van Willem van Oranje, hoe hij vocht voor vrijheid, opstond tegen onrecht en mensen wilde laten zijn wie ze zijn is nog steeds aan de orde van de dag. "Het gedachtegoed van Willem van Oranje is nog steeds relevant,” vertelt marketingmanager Van Veldhoven. "Toch kennen veel mensen het verhaal niet goed. Als samenleving drijven we af richting polarisatie, dat is alles waar Willem van Oranje niet voor stond. Hij was een verbinder. Die verbinding willen we met deze musical ook brengen. We willen er onder andere voor zorgen dat er een verbinding komt met educatie. Dat middelbare scholieren hier naartoe komen om beter geïnformeerd te worden over het ontstaan van ons land. De grote zaal kan door de TU gebruikt worden voor de opening van het academisch jaar en als tweede aula. We kijken naar samenwerkingen met Delftse horeca en het aanbieden van arrangementen voor een totaalbeleving. Overdag naar de Nieuwe Kerk en Prinsenhof en ‘s avonds naar de musical bijvoorbeeld. Er zijn verkennende gesprekken gevoerd met verschillende instanties en we houden de contacten warm zolang we in afwachting zijn. Bovendien zorgt de musical voor zo’n 120 banen, inclusief crew en wordt gekeken naar aanbestedingen bij Delftse bedrijven.” Ook aan infrastructuur is gedacht. Zo ligt het terrein dicht bij de A13 waardoor het volgens betrokkenen gemakkelijk te bereiken is. Vanuit de binnenstad kan men vanaf station Delft de Waterbus pakken. "Deze elektrische, Delfts blauwe boot stopt bij zes haltes langs De Schie om uiteindelijk bij de Heertjeslaan te eindigen, vlak bij het theater,” legt eigenaar Kees Schonebaum uit. "Hiermee voorkomen we extra drukte op de Delftse binnenwegen.”

Startblokken
Zodra er meer duidelijkheid is over de financiële impuls die nodig is om het project voort te zetten en de financieringen op gang komen, kan er snel geschakeld worden: “Het (prefab) theater, de liedjes, het script, veel ligt al klaar. Zodra we groen licht hebben kunnen we binnen ongeveer anderhalf jaar gaan draaien” legt Van Veldhoven uit. De plannen zijn groots. Zo zal het theater 1200 zitplaatsen krijgen, er zal een roterende tribune komen, water op het podium en 1500 vierkante meter aan projectieschermen. Het theaterspektakel moet dezelfde allure krijgen als Soldaat van Oranje. Hetzelfde creatieve team werkt aan deze musical; Theu Boermans, regisseur van Soldaat van Oranje heeft het huidige script geschreven.
“Willem van Oranje is in Delft vermoord en begraven. Als hij door de musical hier weer geboren kan worden, is de cirkel rond. Mooiere storytelling is er toch niet?” besluit Van der Honing.
Waterfront Entertainment verwacht in oktober van dit jaar een definitief besluit te nemen over de voortzetting van het project.

Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door financiële steun van het Mediafonds Delft.