A4 is open, ondanks twijfels over aanpak waterprobleem

DELFT – De nieuwe rijksweg A4 tussen Den Haag, Delft en Rotterdam is sinds dit weekeinde open, na 62 jaar van vaak felle discussies. Maar nóg is de milieustrijd niet afgelopen.

Door: Henk de Kat

Er zijn twijfels over de vraag of een nieuwe aanpak van het grondwaterprobleem in Schipluiden echt zal werken.
Begin deze week kon de vlag uit bij iedere automobilist die snakte naar openstelling van de A4, als verondersteld alternatief voor de vaak overbelaste A13. Het laatste 'go'-signaal kwam dinsdag uit Delft, van het Hoogheemraadschap van Delfland. Deze instantie, verantwoordelijk voor de waterhuishouding in de regio, verstrekte de minister haar allerlaatste benodigde vergunning voor openstelling.

Maar ook al rijdt het verkeer nu 'eindelijk' op de A4, de zorgen over de waterproblemen zijn nog zeker niet definitief weggenomen. Op het diepe stuk in de Schipluidense polders, tussen Tanthof en Schiedam, blijkt de druk op de wegconstructie veel sterker dan de constructeurs hadden voorzien. Grondwater komt binnen vanonder de rijbanen, maar vooral vanuit de beide zijkanten van de weg. In de betonnen diepwanden zitten voegen die op sommige plekken blijven lekken, ook al zijn die naden inmiddels aan de polderkanten bij wijze van noodmaatregel voorzien van een laag spuitcement. Om te voorkomen dat de weg verzuipt, vroeg de minister dit jaar vergunning om 'voor altijd' maximaal 1,4 miljoen liter grondwater per dag te mogen wegpompen, in plaats van de 0,4 miljoen liter die aanvankelijk was toegestaan. Die ruimere permissie kreeg ze dinsdag van het hoogheemraadschap, op basis van de toezegging van de minister dat nu dan wel nieuwe maatregelen worden genomen tegen mogelijke extra verzakkingen.
Dat de in Schipluiden levende vrees voor nog meer bodemdaling in de polders terecht is, bleek dinsdag bij de bekendmaking van een Deltares-rapport. Volgens dat Delftse onderzoeksinstituut zou de door de minister aangevraagde sterkere bemaling inderdaad een extra bodemdaling kunnen veroorzaken van 5 tot 15 centimeter per eeuw, bovenop de 50 tot 150 cm waarmee het Schipluidense weidelandschap sinds de middeleeuwen toch al elke honderd jaar daalt. Deze bijkomende zakking zou zich vooral kunnen voordoen ter hoogte van het meest verdiepte deel van de A4, tot twee kilometer afstand aan weerszijden.

Rijkswaterstaat bedacht een oplossing: het rondom de A4 weggepompte water - in de praktijk thans 1,1 miljoen liter - wordt niet langer geheel afgevoerd naar de Nieuwe Waterweg, zoals nu nog gebeurt, maar ongeveer driekwart ervan zal pal langs de snelweg meteen weer de bodem worden ingepompt. Dat teruginjecteren gebeurt dan zo'n 30 meter onder het maaiveld, ver onder de A4. Vanuit die diepe grondlaag kan het ingewikkelde patroon van ondergrondse waterstromen zich herstellen van wat er aan de bovenkant wordt uitgehaald, is het concept. Vanaf mei 2016, nog voor de zomertijd, moet dit rondpomp-systeem gebruiksklaar zijn.

Volgens Deltares is deze aanpak een haalbare kaart. Ook in droge zomers is er volgens de wetenschappers in de polders dan geen extra verzakkingsrisico meer. Het hoogheemraadschap sprak dinsdag van een 'goed en zorgvuldig uitgevoerd onderzoek', en gaf zijn zegen aan deze aanpak: "Het lijkt aannemelijk dat het watersysteem en de bij het grondwater betrokken belangen hiermee voldoende zijn beschermd." Wel zei de waterschapsleiding het belangrijk te vinden dat constant in het poldergebied zal worden gemeten of de veronderstellingen in de praktijk ook echt kloppen. "Anders moet Rijkswaterstaat alsnog aanvullende andere maatregelen nemen", aldus een aan de vergunning gekoppelde waarschuwing vanuit Delft aan de minister.

Uit Midden-Delfland kwam als politieke reactie dat B en W liever een echt constructieve oplossing hadden gezien. Uit eigen onderzoek van deze  gemeente (Schipluiden, Den Hoorn en Maasland) blijkt weliswaar dat de door Rijkswaterstaat verkozen rondpomp-oplossing 'theoretisch zou kunnen', maar 'dat moet in de praktijk nog blijken'. Verder vinden B en W dat als toch schade ontstaat aan landschap of gebouwen, Rijkswaterstaat maar moet bewijzen dat het niet komt door de bemaling rond de A4.

Bouwer A4 geloofde niet in nu gekozen oplossing

Delft – De nieuwe wateraanpak rond de A4 moet worden betaald door de bouwer van de lekkende weg. Dat heeft een woordvoerder van de minister donderdag gezegd tegen Delft op Zondag. Maar die aannemer geloofde dit voorjaar zelf niet in de werking van de nu gekozen oplossing.

In maart bracht de betreffende bouwcombinatie 'A4all' (Boskalis, Heijmans en VolkerWessels) een rapport uit waarin de optie van retourbemaling nog werd afgewezen. Het dertig meter diep weer injecteren van grondwater dat rondom de rijksweg-bak wordt opgepompt is geen betrouwbare oplossing voor de diepe grondwaterstand en bovendien niet uitvoerbaar, aldus het rapport.

Het systeem is complex, en het werkt in de praktijk slecht doordat de leidingen verstopt raken met roest, waardoor om de vijf maanden onderhoud nodig is, stelde 'A4all' dit voorjaar. Ook is er nauwelijks plek voor de 30 dieptepompen die nu nog in de zijwanden van de A4 zouden moeten worden gebouwd.

In een reactie hierop zegt het Hoogheemraadschap van Delfland dat die kritische houding van de bouwer dinsdag bij de beslissende besluitvorming bekend was. "Het dicht slibben wordt opgelost door zuiveren van het terug te pompen water. Het ijzer wordt eruit gehaald. Dit is opgenomen in de vergunning, die daarmee kon worden verleend."