Herstelplan laat disbalans zien tussen taken en middelen gemeente

DELFT - Op dinsdag 23 maart werd er in de commissie algemeen van de gemeenteraad gedebatteerd over het herstelplan ‘Delft in balans’. De gemeente Delft wil met dit plan de begroting weer sluitend maken en er voor zorgen dat ze niet meer onder toezicht staat van de provincie. De bezuinigingen in dit plan zijn een gevolg van groeiende gemeentelijke tekorten in het sociaal domein, in het bijzonder de jeugdhulp.

Door Finn Rekveldt

Aan het begin van de digitale raad benadrukten burgemeester Marja van Bijsterveldt en wethouder Stephan Brandligt dat het herstelplan meer neerkomt op een ‘afbraakplan’ dan een herstelplan. In de raad waren college en oppositie het er over eens dat er meer rijksgelden nodig zijn om Delft recht te doen. Er is daarmee een correlatie tussen het herstelplan en een landelijk probleem van gemeenten. Het adviesbureau BDO berekende eerder dit jaar al dat de financiële situatie van gemeenten onhoudbaar is. Het gaat in totaal om een tekort van 1,3 miljard euro. Dit komt veelal door de wettelijke taken die de gemeente heeft in het sociaal domein, als gevolg dat elders moet worden bezuinigd. Er wordt dan ook door verschillende partijen gepleit voor een herbezinning op de gemeentelijke taken. De ROB (raad van het openbaar bestuur) kwam deze maand ook al met een adviesrapport over een verbetering van de financiële situatie van gemeenten. In dat rapport wordt er vooral gewezen op de zogenoemde ‘disbalans tussen taken, bevoegdheden en bekostiging’ van gemeenten, aldus het rapport. Volgens de ROB moet er een debat worden gevoerd over verhoudingen tussen gemeenten en het Rijk op het gebied van financiën, regelgeving en de instrumenten die gemeenten hebben om hun taken uit te voeren. Het is nog onzeker of hier iets mee zal worden gedaan. Tot nog toe kwam het Rijk niet over de brug met structureel extra geld voor gemeenten om de tekorten op te kunnen vullen. Totdat het regeerakkoord er ligt is dus ook niet duidelijk hoe het herstelplan gaat uitpakken voor Delft, en of het nog aangepast zal worden.

Cultuursector
Vanwege de enorme bezuinigingsplannen hadden veel sprekers zich dinsdag aangemeld om in te spreken in de commissie algemeen. Vertegenwoordigers van diverse culturele instellingen hebben hun zorgen daarover geuit. De Cultuurtafel Delft noemde het ‘een plan dat dingen afbreekt die niet snel weer terug zullen komen’. De grootste schijnwerper lag echter op DOK, die in de komende jaren met dit plan ook flink gekort wordt. De verminderde subsidie zal betekenen dat DOK de activiteiten op scholen moet schrappen, er werd daarbij door meerdere sprekers verwezen naar de gevolgen voor de aanpak van laaggeletterdheid, waar kinderen baat bij hebben. Oppositiepartij CDA vindt de voorgestelde bezuinigingen op DOK onacceptabel en wil graag kijken naar het budget van het Prinsenhof om DOK te kunnen ontzien. De SP uitte zich ook kritisch over de bezuinigingen op de culturele sector, zij stelden voor om meer te bezuinigen op de economische uitgaven en zogenoemde ‘rechtse hobby’s’.

Bijdrage uit het Rijk
Vanuit het college wordt erkend dat de plannen veel impact zullen hebben. “Het college heeft zorgvuldig gekeken hoe de lasten eerlijk verdeeld kunnen worden over de hele begroting. Helaas vergt dit moeilijke keuzes”, aldus een woordvoerder. Er wordt vooral gestuurd om uitgaven te beperken op eigen organisatie en subsidies, waarbij er nieuwe inkomsten worden gegenereerd om de begroting weer in balans te brengen. ”Voor DOK, maar ook voor andere bezuinigingen gaan we de komende maanden aan de slag om te kijken hoe deze kunnen worden ingevuld.” Het college denkt dat DOK na die bezuinigingen nog steeds in staat zal zijn om een verantwoord aanbod in de stad te kunnen realiseren. De bezuinigingen worden na volgend jaar gefaseerd ingevoerd. Eind 2020 diende wethouder Brandligt al een niet sluitende begroting in om het Rijk over te halen om meer te investeren in gemeenten. Een brief die de VNG (Vereniging Nederlandse gemeenten) in februari aan het kabinet stuurde met de oproep om iets aan de tekorten te doen, bleef onbeantwoord. Volgens het college moet het nieuwe kabinet eerst afspraken met gemeenten maken over de financiële positie, voordat ze betrokken willen worden bij de ambities van een nieuw kabinet. De disbalans die het adviesrapport van de ROB schetst ziet het college ook: “Als oplossing zien wij, naast de noodzakelijke verruiming van de financiële middelen voor gemeenten, een meer gelijkwaardige verhouding tussen Rijk en gemeenten. We zijn voor het Rijk te vaak een uitvoeringskantoor, terwijl er sprake moet zijn van overleg tussen gelijkwaardige partners met een betere balans tussen taken en middelen.”