Passie met een gouden rand: Marjanne Laansma

DELFT – Werken met en voor mensen die in de laatste fase van hun leven zijn. Moeilijk en zwaar? Vooral mooi en dankbaar werk, vindt vrijwilligster Marjanne Laansma.

Door Esdor van Elten

Marjanne is een veelzijdig vrijwilligster. Zo gaat zij geregeld mee als begeleidster van vakanties voor mensen met een verstandelijke beperking via Stichting Het Buitenhof en vaart zij mee op de boot van de Zonnebloem, waar zij in het restaurant werkt. De rode draad in dit vrijwilligerswerk is 'zorg' en nergens komt dat meer tot uiting dan in haar vrijwilligerswerk voor Hospice & VPTZ Delft. Als vrijwilliger bied je tijd, aandacht en ondersteuning aan mensen in hun laatste levensfase zowel thuis als in het hospice. Marjanne werkte negenenhalf jaar in het hospice en stapte onlangs over naar de terminale thuiszorg.

Aandacht en 
verwennerij
Het beeld dat veel mensen bij het hospice of met terminale thuiszorg hebben is 'zwaar'. Dat gold ook voor Marjanne toen zij zich in 2010 aanmeldde als vrijwilligster. “Maar eenmaal binnen valt dat best mee”, vertelt Marjanne. “Er hangt zeker geen sombere sfeer, integendeel. Je probeert het met elkaar gezellig te maken. En dus wordt er ook gelachen, gepraat en genoten. Alle inspanningen van ons als vrijwilligers en van de vaste staf zijn erop gericht om voor de bewoners hun laatste tijd zo aangenaam mogelijk te maken. Natuurlijk wordt er ook gehuild, maar het is beslist niet zwaarmoedig.” Waar komt dat idee dan vandaan? “Voor mensen die niet ziek zijn en die nog volop in het leven staan is die laatste levensperiode nog erg abstract. Onze bewoners zijn vaak al in een andere fase.” Mensen hebben vaak het idee dat er in een hospice vooral ernstige gesprekken aan het bed worden gevoerd, maar ook dat is volgens Marjanne een misvatting: “Wij zijn als vrijwilligers niet specifiek bezig met stervensbegeleiding. Wij doen vooral praktisch werk, zoals assisteren bij de zorgverlening, en tal van huishoudelijke klussen, van wassen en strijken tot koken en het ontvangen van bezoekers en logees. Een belangrijk onderdeel van het werk is ook aandacht en verwennerij. Een handmassage, een geurtje, een muziekje, of iets lekkers eten. Vaak zijn het de kleine dingen die voor mensen het verschil maken.” Marjanne ging na het intakegesprek meteen de opleiding doen. “Tegenwoordig draai je eerst een aantal keer op proef mee.” Die opleiding omvat praktische dingen, zoals die handmassage of de eventuele zorgtaken, maar vooral ook theorie: “Je moet leren wat je kunt verwachten”, legt Marjanne uit. “Je moet weten wat je wel en niet kunt zeggen en doen in bepaalde situaties. Je houding is belangrijk.” De belangrijkste eigenschap is misschien wel luisteren naar de bewoners. “Hun wensen staan immers voorop.”

Zorg aan huis
In juni dit jaar stapte Marjanne van haar werk in het hospice over op de thuiszorg. Er zijn immers ook mensen die liever in hun eigen vertrouwde omgeving zijn in hun laatste maanden of weken. De vrijwilligers van Hospice & VPTZ Delft kunnen dan zorg aan huis verlenen. “Daarmee ontlasten we de familie of het sociale netwerk”, legt Marjanne uit. “We bieden zo aan de naasten de mogelijkheid het praktische los te laten. Zo kunnen zij weer partner, familielid of vriend zijn, in plaats van zorgverlener (in het hospice speelt dit laatste overigens een grotere rol). ” Het werk bij mensen thuis ervaart Marjanne als zo mogelijk nog intiemer. “Je komt echt in hun persoonlijke levenssfeer. Dat is bijzonder. Waar je in het hospice ook in een team werkt, is de thuiszorg echt één op één contact. Afhankelijk van hoe de situatie is kan dat variëren van een glaasje water op bed geven tot een wandeling maken of samen een boodschapje doen.”
Heeft Marjanne moeite met de confrontatie met de dood en het voortdurende afscheid? “Daar moet je mee leren omgaan. Het scheelt dat dit meestal niet je eigen familie, vrienden of kennissen betreft. Daar ben je emotioneel meer bij betrokken. Als vrijwilliger is het iets gemakkelijker om professionele afstand te houden. Als dat niet lukt, wordt het wèl zwaar.” Werk in de terminale zorg is in ieder geval iets dat je prettig moet vinden om te doen, vindt Marjanne. “Ik wil graag iets nuttigs doen, en dan is het mooi dat ik op deze manier iets kan betekenen voor die ander in z'n bijzondere laatste tijd.”
Meer weten of ben je zelf geïnteresseerd in vrijwilligerswerk? Kijk op www.hospice-vptzdelft.nl.