365 Dagen Delft – Een walvis in de gracht

Wekelijks presenteren Ingrid van der Vlis en Gerrit Verhoeven hier een archiefschat. Nieuwsgierig geworden? Op www.stadsarchiefdelft.nl verschijnt zelfs dagelijks een nieuw verhaal, 365 dagen lang!

Wat hebben de komeet van Halley, de sprinkhanentrek, een Haarlems grafschrift, de pestvogel en een 75 jaar getrouwd paar in Sassenheim met elkaar te maken? Inderdaad, helemaal niks. Behalve dan dat al die onderwerpen ter sprake komen in een handgeschreven boek van Isaac van Haastert.

Zijn naam komt vaker voorbij in deze rubriek. Hij was dan ook van vele markten thuis en leverde in zijn lange leven (1753-1834) een hoge productie als schilder, tekenaar, dichter en schrijver. Bovendien was hij – niet zelden als oprichter – betrokken bij heel wat verenigingen, waaronder het oecumenische kerkgenootschap Christo Sacrum. In de roerige patriottentijd was hij politiek actief voor het Oranjekamp. En dan had hij ook nog eens tijd en geld om een grote verzameling prenten, schilderijen, tekeningen en naturalia aan te leggen. Hij bezat zelfs enkele microscoopjes die waren gemaakt door Antoni van Leeuwenhoek.

Het Stadsarchief bezit een aantekenboek van Van Haastert met de titel Adversaria, vrij vertaald: wederwaardigheden. Hij noteerde hierin vanaf 1769 allerlei dingen die hem opvielen, soms met een krantenknipsel, een brief of een zelfgemaakte tekening erbij.

De ordening is min of meer alfabetisch, maar op een andere manier dan je zou verwachten. Zo staat een notitie over een 'Buitengemeen grote Ypenboom gestaan hebbende aan de vaart de Kerstange' niet onder de Y van Yep of de K van Kerstange, maar onder de B.

Vooral natuurverschijnselen hadden Van Haasterts bijzondere aandacht. Hij noteerde die vaak uit eigen waarneming. Op 9 november 1800 woedde volgens hem de zwaarste storm van de eeuw en op 18 december 1808 ging de Noordzee zo tekeer, dat je de golven in Delft kon horen. Op 19 november 1816 zag hij een zonsverduistering en op 23 februari 1828 werd Delft getroffen door een aardbeving.

Ook gestrande dolfijnen, potvissen, walvissen en zwaardvissen konden op Van Haasterts belangstelling rekenen. In 1825 werd in een Vlaamse kreek een verdwaalde noordkaper gevangen, in een schuit getakeld en op tournee langs Zeeuwse en Hollandse steden gevoerd. In Delft lag hij ter bezichtiging aan de Brabantse Turfmarkt, waar Van Haastert er naar eigen zeggen een tekening van maakte – maar laat die nou net niet in deze verzameling zitten…

Adres: Stadsarchief Delft
Gantel 21, Den Hoorn
Tel.: 015-2602341
Mail: stadsarchief@delft.nl