Jingdezhen. 1000 jaar porselein in Museum Prinsenhof Delft
Al 1000 jaar lang wordt in de Chinese stad Jingdezhen porselein van de allerhoogste kwaliteit gemaakt: ‘zo dun als papier en zo wit als jade’. Ook nu nog is deze stad hét centrum van de porseleinproductie. Veel porselein dat vandaag de dag in de winkel wordt gekocht, is in Jingdezhen gemaakt. In Jingdezhen is, ondanks de turbulente geschiedenis van China, met periodes van grote bloei en verval, de porseleinproductie altijd doorgegaan. In ‘Jingdezhen. 1000 jaar porselein’ reist de bezoeker aan de hand van ruim 90 topstukken, in combinatie met hedendaagse foto’s van Aart Kooij, door 1000 jaar keramiekgeschiedenis. Conservator Suzanne Klüver vertelt meer over de tentoonstelling die tot en met 9 januari 2022 wordt gepresenteerd in Museum Prinsenhof Delft.
"Er is bijna niemand, zeker in Nederland, die geen porselein uit Jingdezhen in huis heeft”, aldus Klüver. "Toch zullen de meeste mensen deze Chinese stad niet kennen. Wij willen het bijzondere verhaal van Jingdezhen kenbaar maken. Het verhaal van de stad waar al meer dan 1000 jaar porselein wordt gemaakt, dat ook al eeuwenlang een zeer belangrijke factor is voor de export.” In de tentoonstelling wordt ingegaan op de verschillende periodes door de eeuwen heen vanaf rond het jaar 1000. "Die geschiedenis gaat terug tot de keizers van de Song-dynastie. Deze heren krijgen als eerste theekeramiek uit Jingdezhen. Dit porselein is meteen populair, ook bij keizer Jingde. Hij is zo gecharmeerd van het werk dat hij zijn naam aan de stad verbindt. Dit krijgt direct navolging bij de elite, en later bij het ‘gewone volk'. Volksporselein is er in verschillende kwaliteiten.” Op hetzelfde moment dat porselein populariteit wint in China, wordt het voor het land belangrijk om de export te vergroten. Chinees porselein gaat daar een enorme bijdrage aan leveren. Museum Prinsenhof Delft geeft in de tentoonstelling ook aandacht aan de Ming-dynastie. "Daar wordt veel porselein gemaakt dat heel hoog wordt gewaardeerd. Aan het einde van dit Mingtijdperk, in de 17e eeuw, komt het blauwwitte Chinese porselein Nederland binnen.” Over deze periode wordt in Nederlandse musea vaker verteld. Museum Prinsenhof Delft gaat een stap verder. Dit keer geven zij ook aandacht aan de 18e, 19e en 20ste eeuw. “Een deel van die geschiedenis is niet zo mooi voor de Chinezen. In de 19e eeuw is er vanuit Europa een enorme druk om de grenzen te openen voor vrij handelsverkeer; daaruit zijn de opiumoorlogen ontstaan. Maar tegelijkertijd, ondanks deze oorlogssituatie, blijft de porseleinproductie voor het westen groot. Het porselein uit deze tijd is kleurrijk, heel veelzijdig. Ook dat laten we zien. Uiteindelijk vloeit de tentoonstelling voort naar de hedendaagse porseleinproductie.”
Ambacht
Wie Museum Prinsenhof Delft bezoekt krijgt een ‘reisgids’ met informatie over Jingdezhen en ziet de objecten in combinatie met foto’s van Jingdezhen vandaag de dag. Door toepassing van deze actuele fotografie van de internationaal befaamde fotograaf Aart Kooij komt de stad echt tot leven in de tentoonstelling. “Zijn fotografie neemt de bezoeker mee in de sfeer van de stad en zet de deur van de porseleinfabrieken open, waar de pottenbakkers bezig zijn met hun ambacht. Gedurende de tentoonstelling kom je erachter dat het ambacht eigenlijk niet is veranderd. Een verbetering van gereedschappen heeft plaatsgevonden, maar de porseleinproductie is nog steeds hetzelfde.”
Delfts Blauw
Een deel van de Delftse geschiedenis is sterk verbonden aan Jingdezhen. Het porselein dat door Nederland werd geïmporteerd, vormde namelijk een belangrijke inspiratiebron voor de Delftse pottenbakkers. Deze inspiratie mondde uit in de ontwikkeling van het wereldbekende Delfts Blauw. “Het Chinese porselein dat aan het begin van de 17e eeuw ons land binnenkwam was de inspiratiebron voor de Delfts Blauw industrie. Dit was een ongekend succes. Delftenaren weten op dat moment niet het exacte materiaal, maar ze weten wel hoe ze het zo goed mogelijk kunnen imiteren. Ze gaan aan de slag met wit glazuur op aardewerk en blauwe beschilderingen. De hoogste kwaliteit wordt bereikt en daar wordt Delft beroemd om.” Deze band met Delft vormt het hart van de tentoonstelling over Jingdezhen. “Vooral in de zaal over de 18e eeuw laten we zien wat het effect is geweest van het Chinese porselein in Nederland. We laten Delfts aardewerk zien dat geïnspireerd is op het Chinese werk.” Daarnaast toont het museum ook ‘Chine de commande’; Chinees porselein dat op bestelling is gemaakt met instructies vanuit Nederland. Bijvoorbeeld voor rijke families die servies wilden laten maken met het familiewapen erop. “Zo laten wij objecten zien van de familie van Carel van Alderwerelt; een belangrijke VOC-man en voormalig burgemeester van Delft in de 18e eeuw.” Delft wordt op deze manier verweven in de tentoonstelling over de Chinese stad. “We focussen op het verband met Delft, zonder daarbij het complete verhaal uit het oog te verliezen. Ook verschillen tussen porselein dat voor verschillende landen werd gemaakt presenteren wij. Duidelijke verschillen zijn te zien tussen Chinees porselein gemaakt voor Japan, het Midden-Oosten en Nederland.”
Activiteiten
Eerder dit jaar riep Museum Prinsenhof Delft Delftenaren op om thuis op zoek te gaan naar een porseleinen voorwerp met een bijzonder verhaal. Het mocht een mooi erfstuk zijn, maar ook een alledaags voorwerp. De voorwerpen met de mooiste verhalen hebben inmiddels een plekje gekregen in de minitentoonstelling ‘Porselein uit je kast'. De komende tijd staan nog een aantal activiteiten op het programma, zoals workshops porselein schilderen, een lezing en taxatiedag voor Aziatische kunst. Houd www.prinsenhof-delft.nl in de gaten voor meer informatie.
