365 dagen Delft – Kruithuis in pastel
Wekelijks presenteren Ingrid van der Vlis en Gerrit Verhoeven hier een archiefschat. Nieuwsgierig geworden? Op www.stadsarchiefdelft.nl verschijnt zelfs dagelijks een nieuw verhaal, 365 dagen lang!
Afgaande op de lieflijke kleurtjes zou je niet zeggen dat dit een ontwerptekening is voor een militair complex. En toch gaat het om een cruciaal gebouw in de verdedigingslinie van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden: het Kruithuis aan de Schie, ten zuiden van de stad Delft.
Het Kruithuis is gebouwd in opdracht van de Staten-Generaal en dateert van 1659. Misschien wordt daarom vaak gedacht dat het was bedoeld als vervanging voor het magazijn dat in 1654 was ontploft. Maar dat is een misvatting. Bij die ramp, de zogenaamde Delftse Donderslag, explodeerde een opslagplaats in het noordoosten van de stad, ter plaatse van de huidige Paardenmarkt. Die was echter geen eigendom van de Staten-Generaal, maar van de Staten van Holland, het gewest dus. De vervanger hiervoor verrees pas in 1690 aan de Buitenwatersloot.
De Staten-Generaal hadden hun eigen militaire infrastructuur, voor alle gewesten gezamenlijk. Ook zij beschikten over magazijnen in Delft, zoals de kapel van het Meisjeshuis en de noordvleugel van het voormalige Sint-Barbaraklooster. Daar lag allerlei oorlogstuig, zoals kanonnen, kogels en geweren, maar geen buskruit. Toen de Staten-Generaal eind 1655 plannen maakten om in Delft ook een kruithuis te vestigen, hield het stadsbestuur de boot begrijpelijkerwijs af. Één zo'n ramp waarbij een hele stadswijk de lucht in vloog, was meer dan genoeg. Na jarenlange onderhandelingen werd men het uiteindelijk eens over een terrein in de Lage Abtswoudse Polder, aan de Schie, op veilige afstand van de stad.
De Staten-Generaal verleenden de ontwerpopdracht aan Pieter Post. Hij was een gelauwerd architect, die onder meer betrokken was bij de bouw van het Mauritshuis en Huis ten Bosch. Ook de huidige vergaderzaal van de Eerste Kamer is van zijn hand. Post ontwierp in 1659 een complex met twee kruittorens, die in een grote vijver stonden. Zo werden de risico's beperkt én verdeeld: de torens waren niet zomaar voor iedereen toegankelijk en als de ene ontplofte, bleef de andere vermoedelijk wel staan. Via een doorgang onder de Schieweg konden schuiten de vaatjes kruit aan- en afvoeren. Het album met de ontwerptekeningen van Pieter Post berust in het Stadsarchief en behoort tot de absolute topstukken van de collectie.