Toon van Helfteren: klaar bij Oranje, terug in de Eredivisie
DELFT – Toon van Helfteren is ongetwijfeld de bekendste sporter van Delft. Hij speelde meer dan 200 keer voor de nationale ploeg, werd nationaal kampioen met Raak Punch, was tot voor kort bondscoach van de nationale ploeg en traint de Delftse basketballers van DAS. Binnenkort gaat hij weer een eredivisieclub trainen; basketbal is zijn lust en zijn leven.
Tekst & foto: Willem de Bie
"Als kleine jongen was ik elke dag bezig met voetbal, op straat, want je mocht pas op een club als je 12 jaar was. De mooiste plek was het schoolplein van de lagere school, maar daar mocht je alleen voetballen als je ook lid was van het jongenskoor; ik zat op een katholieke school, bij de fraters. En dus ben ik gaan zingen om te kunnen voetballen. Toen ik op de HBS zat kwam ik via de tip van een docent in contact met andere sporten en ben ik twee jaar gaan volleyballen. Wat later ontdekte ik het basketbal en ik wist direct: dit is mijn sport". De rest is historie: al snel zit van Helfteren in het nationale jeugdteam, komt in aanraking met spelers uit de eredivisie en wordt gevraagd te gaan spelen bij de Delftse club Punch. "Het was een mooie tijd, waarin we vooral deden waar we goed in waren: basketballen. Met ook veel sociale contacten en activiteiten naast het basketballen. Met een aantal spelers uit die tijd heb ik nog steeds contact."
Olympische Spelen
Met de komst van een nieuwe sponsor, het frisdranken merk Raak, was er meer geld beschikbaar om spelers aan te trekken. "Er kwamen toen goede spelers bij, onder andere uit de VS. Ook uit ons land met bekende namen als Eric van Woerkom, Jan Bruin en Jan Sikking. We behoorden al snel bij de topploegen en werden in 1975 nationaal kampioen." Van Helfteren behoorde tot de betere spelers van Nederland en speelde in no-time ook voor Oranje. "We deden in 1976 mee aan een kwalificatietoernooi voor de Olympische Spelen. We wonnen van grote favorieten zoals Mexico en Brazilië maar gingen helaas in de laatste wedstrijd onderuit. We waren er erg dichtbij..."
Mooie combi
Naast het basketbal gaat van Helfteren lesgeven op een middelbare school in Dordrecht. "Ik had al wat uren in Delft lesgegeven op scholen aan de Raamstraat, de Voldersgracht en in de Wippolder, en kon een vast contract krijgen op een middelbare school in Dordrecht. Dat was een goede keuze: een fijne school met gemotiveerde leerlingen. En het was ook een mooie combi: overdag vertelde ik hoe het moest en 's avonds, bij de training, vertelde de basketbalcoach het mij. Dat samengaan, van opvoeding en topsport is de reden dat die combinatie al die 40 jaar voor mij heeft gewerkt."
Bondscoach
Tijdens zijn loopbaan als speler wordt hij recordinternational, speelt in alle uithoeken van de wereld en heeft het enorm naar zijn zin. "Ze hoefden maar te bellen en ik kwam". Al op zijn zeventiende blijkt dat de Delftse basketballer een goede coach is, later wordt hij dan ook bondscoach van het nationale team. Eerst in de periode 1993 tot 1997, recent vanaf 2013. "Toen ik begon als coach bungelden we ergens in de onderste regionen; in 2014 speelden we de sterren van de hemel en deden mee aan het EK. Ineens wilde iedereen erbij horen en meedoen." Ondanks de aansprekende resultaten hoort van Helfteren bij het tekenen van zijn laatste contract in 2016 'dat dit zijn laatste overeenkomst zal zijn'. Nogal merkwaardig als er dan nog een flinke periode te gaan is.
Niet verder
"Anderhalve week geleden kreeg ik te horen dat ze niet verder met mij willen. Een argument is dat ik te ver van de jongens zou afstaan, wat natuurlijk raar is gezien mijn beroep als docent en coach van DAS. Ook zijn er verschillen van mening over de manier van spelen, met name op tactisch gebied. Vanaf het tekenen van dat laatste contract is de communicatie onder nul geweest. Zo is er een landelijke Basketbal Academy gestart en ook daar ben ik niet bij betrokken geweest. Wel raar met eenenveertig jaar in het onderwijs en 50 jaar in het topbasketbal als achtergrond. Ik had toch waarschijnlijk wel wat kunnen bijdragen, voorzichtig gezegd. Jammer dat het zo gaat, ook voor de spelers, het doet me wel wat na al die jaren. In een persbericht zeggen ze dat ik voor mijn inzet een standbeeld verdien. Dat dan weer wel…"
Eerste plaats
Van Helfteren zag, net als sommige eredivisieclubs, de bui over een tijdje hangen: "Ik was al in contact met een drietal clubs over coachwerk. Met een van de clubs ben ik zo goed als rond en ga daar op korte termijn starten. Helaas kan ik nog niet zeggen welke club, wel dat het op een aanvaardbare afstand van Delft is. Ik heb er veel zin in!". Naast zijn werk als speler en coach bij het nationale team is Toon al sinds 1974 actief betrokken bij DAS. "Ik heb daar veel teams gecoacht, alle leeftijdsgroepen, zowel jongens als meisjes. Uiteindelijk is DAS op een hoog niveau gekomen en spelen ze in de eerste divisie, waar ze vorig jaar een gedeelde eerste plaats bereikten. Helaas konden een aantal spelers het vele trainen niet meer opbrengen en zijn er wat wisselingen in de groep geweest. Dit jaar gaat het wat minder en eindigen we waarschijnlijk zo rond de vierde of vijfde plaats; er had denk ik meer in gezeten. Dit weekend is de laatste thuiswedstrijd van DAS Heren 1. Het is een mooie club met een roemrijk verleden en potentie voor de toekomst, een club die je moet koesteren."
Schandalig
Over de toekomst van DAS is van Helfteren wat somber: "Ik vind het schandalig dat de gemeente Delft de sporthal aan de Brasserskade heeft gesloten en dat hij nu al twee jaar leeg staat, op deze manier gaat dat DAS de kop kosten! Ze zitten nu verspreid over twee locaties en hebben geen eigen kantine, dat laatste is erg belangrijk voor het sociale gebeuren binnen een vereniging. Eerder al was sporthal de Buitenhof gesloopt, worden verenigingen in de kleine gymlokalen gestopt, gaat het sportfondsenbad dicht en is ook het buitenzwembad aan 't Korft al verdwenen. Nu zitten sporters vaak op plekken waar je niet kan parkeren en je dus moet betalen, en dat geldt ook voor de bezoekende clubs. Het nodigt bepaald niet uit. Terwijl de Brasserskade juist zo'n mooie plek is vlakbij de A13, goed parkeren en alle faciliteiten in de buurt. Dat ze zo'n sporthal gewoon op slot doen, ik begrijp het niet. En dat terwijl er iemand was die de sporthal wel wilde kopen en opknappen en zelfs eventueel een nieuwe hal wilde neerzetten..."
Spektakel
Basketbal, het is en blijft de sport van Toon van Helfteren: "Het is een combinatie van diverse factoren, natuurlijk de competitie, de strijd, het spelen van team tegen team, ofwel 5 tegen 5, maar ook de één tegen één situaties. Je speelt met teamgenoten en daarnaast moet je constant letten op je eigen tegenstander en hem zien af te stoppen. Het is een snelle sport, erg fysiek, een sport die veel vergt van je coördinatievermogen en ook je techniek moet goed in orde zijn. Het is daarnaast een mooie sport om naar te kijken; vorige week was ik in Amerika en daar zijn wedstrijden een heel spektakel met in de pauzes altijd diverse acts en artiesten. Zelfs voor mensen die niets of weinig van de sport weten is het aantrekkelijk om naar te kijken."
Eredivisie
Voorlopig gaat de Delftse basketballer zich met veel plezier en zijn bekende inzet richten op de nieuwe baan bij een club in de eredivisie. Bij DAS gaan ze op zoek naar een andere coach voor Heren 1. "Ik hoop dat ze weer een eigen accommodatie krijgen en dat ze op hoog niveau blijven basketballen. Ik blijf ze uiteraard volgen en ben altijd bereikbaar voor advies en dergelijke". Kijk ook op www.das-delft.nl
