Delftse helden rond de Bevrijding
Een grote groep Delftenaren was tijdens de bezetting actief in het verzet. Terwijl de Duisters steeds meer terrein verloren bereidden de Binnenlandse Strijdkrachten, kortweg BS genoemd, zich in het diepste geheim voor op de Bevrijding. De strijd rond de Bevrijding kostte twee stadgenoten het leven.
Door: Willem de Bie
Veel plekken in de stad zijn nauw verbonden met gebeurtenissen uit het verleden. Sommige gaan ongemerkt de vergetelheid in, andere blijven vooraan in de gedachten. Zeker op 4 en 5 mei. Een van die gebeurtenissen is het drama dat zich in de Wippolder afspeelde. Op 6 mei, vier uur 's middags, was de Tweede Wereldoorlog voor Nederland officieel verleden tijd. Op de Markt in Delft werd spontaan feest gevierd: we waren weer vrij! Helaas legden niet alle Duitsers de wapens neer. Een aantal was op weg naar Delft om drie gevangen kameraden te bevrijden die door de BS in de Cornelis Musiusschool gevangen werden gehouden.
Een aantal parachutisten, gelegerd in Hoek van Holland, komt naar Delft om orde op zaken te stellen. Terwijl sommige winkeliers hun etalage al op vrijdagavond 4 mei oranje hebben versierd, burgemeester van Baren weer feestelijk wordt ontvangen, is de oorlog op wijkniveau nog niet klaar. De Duitsers arriveren op 6 mei vanuit diverse kanten richting de Wippolder. Een eerste, zwaar bewapende groep van twintig Duitsers komt aan bij de Botanische Tuin van de TH/TU, de plek waar de Binnenlandse Strijdkrachten hun kazerne hebben. Ze beginnen te schieten.
Rond het Poortlandplein en de Julianalaan is het al snel een chaos. Vooral omdat er veel mensen op straat zijn, op weg naar het centrum om daar feest te vieren. Ook gaat het verhaal dat je, ter gelegenheid van de bevrijding, bij ijssalon Beaart gratis bietenschuim kunt krijgen. De chaos gaat over in paniek zodra de Duitsers het vuur openen op de wachtposten van de BS bij de Botanische Tuin. Het wordt een gevecht waarbij de kogels alle kanten op vliegen. Zo wordt de brildragende bewoner van de Willem de Zwijgerstraat 10 bijna geraakt door een Duitse kogel omdat zijn stalen bril schittert als een wapen in het zonlicht. De kogel gaat rakelings langs zijn hoofd en blijft steken in de piano in de huiskamer.
De BS-ers in de Musiusschool zijn ondertussen op de hoogte gebracht van de ontwikkelingen en proberen zo snel mogelijk bij de Botanische Tuin te komen om hun collega's te helpen. Maar eerst moeten ze ook daar de Duitsers zien kwijt te raken. Uiteindelijk gaat het richting Willem de Zwijgerstraat en Botanische Tuin. Tijdens het vuurgevecht dat daarop met de Duitsers volgt wordt Delftenaar Piet Hoekveen dodelijk geraakt. Sinds september 1944 is Hoekveen bij de BS, volgt hij wekelijks schietlessen en maakt deel uit van de 4e sectie onder leiding van Cor Naaborg.
De Duitsers worden ondertussen van diverse kanten bestookt en hebben zich verschanst rond de Poortlandlaan en de tuinen van de Technische Hogeschool. Zo ligt er een Duitser met een machinegeweer op de Poortlandlaan ter hoogte van de Lipkenstraat en de Botaniestraat. De Duitse commandant heeft dekking gezocht in een portiek van het woonhuis van huisarts van der Lugt, Poortlandlaan 63. Jan van der Ven, een BS-er die ook deel uitmaakt van de 4e sectie, verlaat op een zeker moment zonder dekking van de huizenrij, zijn plek in de Simonstraat. De Duitsers nemen hem vanuit de eerdergenoemde posities onder vuur, en ook hij sneuvelt op deze zesde mei. Van der Ven was ooit in de katholieke school in de Westerstraat in contact gekomen met een daar ingekwartierde soldaat en gaat vervolgens allerlei werk voor het verzet doen.
Tijdens de gevechten sneuvelen ook twee Duitse soldaten. De rest wordt gevangen genomen en onder schot gehouden in het laboratorium van Technische Botanie. Dan neemt het verhaal een aparte wending: na het inleveren van hun wapens worden de Duitsers vrijgelaten en vertrekken ze op de fiets richting het Westland. Achteraf blijkt dat de commandant van de vesting Hoek van Holland had gedreigd om Delft flink onder vuur te nemen met bombardementen als zijn landgenoten niet onmiddellijk zouden worden vrijgelaten. En dat was, met een paar duizend zwaar bewapende Duitsers en veel explosieven, zeker geen loos dreigement.
Piet Hoekveen en Jan van der Ven worden onder grote belangstelling en met veel eerbetoon begraven. Delftse helden, die hun leven gaven voor onze vrijheid.
Zoals burgemeester Marja van Bijsterveldt het in 2014 verwoordt bij het monument aan de Nieuwe Plantage: "Verhalen moeten we blijven vertellen. Blijven delen. Ze maken ons deelgenoot van een gewetensvolle toekomst".
(Bijschrift foto: )
Begrafenisstoet Jan van der Ven in de Raamstraat (foto Tiemen vd Reijken)