Een kantoor met uitzicht uit duizenden
Wind, regen, sneeuw en ijzel, ze hebben het allemaal al meegemaakt, hoog in de toren van de Oude Kerk. Het eind van de werkzaamheden komt in zicht. Volgens de huidige planning is de toren van de Oude Jan rond week 28 weer steigervrij.
Door Esther Luijk
Er moest een hoop gebeuren om het bouwwerk weer toekomstbestendig te maken. Het ging voornamelijk om voeg-, metsel- en schilderwerk, veelal de dingen die gebeuren bij groot onderhoud van een oud gebouw.
Later dan normaal
De toren werd voor het laatst in 1997 gerestaureerd. Vanuit de gemeente, die eigenaar is van de toren, is er in de meerjarenonderhoudsplanning rekening gehouden dat het bouwwerk eens in de 18 jaar grondig onder handen genomen moet worden. Twee jaar later dan gepland dus, deze renovatie, wat meerdere redenen heeft, volgens Jos Boom, projectleider vanuit de gemeente. "Natuurlijk zijn er de voorbereidingen, die kosten tijd en duren soms wat langer dan gepland. Maar de voornaamste reden dat we later zijn begonnen is omdat ten tijde dat de restauratie die plaats had moeten vinden, de toren van de Nieuwe Kerk al gerenoveerd werd. Er is vanuit de Rijksvoorlichtingsdienst bepaald dat er geen twee torens op hetzelfde moment in de steigers mogen staan, in verband met eventuele staatsbegrafenissen."
Planning
Oorspronkelijk was de bedoeling dat de werkzaamheden eind december voltooid zouden zijn. Maar uitloop van een paar maanden is normaal bij dit soort projecten, volgens Cees van der Oest, uitvoerder bij Den Hoed Aannemers. "De planning is altijd gebaseerd op het bestek, een bouwkundige beschrijving waarin in grote lijnen staat wat er moet gebeuren. Maar eenmaal aan het werk kom je altijd andere dingen tegen die ook moeten gebeuren, of op een andere manier dan van tevoren gedacht. Het bestek wordt vanaf een afstand geschreven, soms met een verrekijker vanaf de grond of vanaf een hoogwerker. Dan zie je natuurlijk minder detail dan als je er op een steiger met je neus bovenop staat."
Onder meer het metselwerk en voegwerk vergden meer tijd dan van tevoren ingeschat. "Maar ook bleek dat we meer van het natuursteen op het dak konden hergebruiken. Materiaalverspilling tegengaan is van belang voor behoud van de monumentale waarde natuurlijk mooi, maar opknappen kost meer tijd dan vervangen. Het is net als met een auto; een nieuwe kopen is zo gebeurd, maar een oude helemaal opknappen duurt langer!"
Bourdonklok
De restauratie werd door de gemeente Delft direct aangegrepen om de loodzware bourdonklok onder handen te laten nemen door klokkengieterij Koninklijke Eijsbouts. Het uurwerk, de verlichting, de klepel werden aan een inspectie onderworpen en waar nodig hersteld. De luidas van de klok werd zelfs helemaal vervangen.
Vervolg op pagina 3
"Een loodzwaar karwei waar zeker een steiger voor nodig is", zegt Boom. "Vandaar dat het met deze werkzaamheden werd gecombineerd."
Om de klok na restauratie weer precies hetzelfde te laten klinken als dat 'ie daarvoor deed, werd hij in maart 2017 bij hoge uitzondering geluid en werden er opnames gemaakt. "Normaal gesproken beiert de klok alleen als er een lid van de Koninklijke familie begraven wordt of bij heel bijzondere gebeurtenissen. De laatste keer was bijvoorbeeld bij de MH17-ramp."
Uitzicht
Bijkomend voordeel van het werken op grote hoogte is natuurlijk het prachtige uitzicht. Hoewel het geen klus is voor mensen met hoogtevrees, zegt Frank de Groot, meewerkend voorman. "Ik ben voornamelijk verantwoordelijk voor het metselwerk", zegt hij. "Het zwaarste werk, maar wel met het mooiste uitzicht! Bij helder weer kan je de skischans in Zoetermeer zien en de Erasmusbrug in Rotterdam. Je kan nog net de zee niet zien liggen!" Aan de hoogte wen je gauw, zegt hij. "Je leert al gauw om niet naar beneden te kijken. En we lopen op een goede, brede steiger. Dan heb je eigenlijk niet in de gaten hoe hoog je zit."
Ook met slecht weer gaat het werk gewoon door, bovenin de toren. "Gewoon een zeiltje spannen en alles zo goed mogelijk droog houden," lacht Frank. "Alleen met de storm in december zijn we een keer gestopt. Toen werd het echt te gevaarlijk. Maar toen moest ik alsnog wel af en toe naar boven om te kijken of alle steigeronderdelen nog goed vastzaten. Je moet er niet aan denken dat er een naar beneden waait!"
Stenen
Overigens kunnen niet zomaar alle stenen gebruikt worden om oude stenen te vervangen. "Als de stenen te nieuw zijn, ziet het er niet uit, dan zie je zo'n lappendeken van verschillende kleuren vanaf de grond", vertelt Van der Oest. "Er zijn bepaalde plekken in Nederland waar ik naartoe ga voor oude stenen van rond 1400. We proberen de toren zo authentiek mogelijk te houden. De mooiste reactie die we kunnen krijgen als alles af is, is als mensen vragen: 'wat heb je nou eigenlijk al die tijd gedaan'. Dan weten we dat ons werk goed gedaan is."