Suzanne Liem
Suzanne Liem (51) fotografeerde in Indonesië weduwen van mannen die hier in 1947 door Nederlandse militairen zijn vermoord. Haar foto's zijn nu te zien in het Nationaal Militair Museum in Soest.
1. Waarom wilde je op de foto-expositie worden gefotografeerd?
"Omdat dit mijn eerste tentoonstelling in een museum is. Ik ben ontzettend blij dat mijn werk hier nu mag hangen."
2. Hoe kwam je op het idee om Indonesische weduwen te fotograferen?
"Ik was al langer bezig met een project over weduwen, omdat zij het vaak moeilijk hebben, worden buiten gesloten of gediscrimineerd. In 2010 las ik in de Volkskrant een bericht over Indonesische weduwen die de Staat der Nederlanden aanklaagden, omdat hun mannen in 1947 door Nederlandse militairen waren vermoord. Daar wilde ik meer over weten. Dus ben ik ze dat jaar - samen met een tolk - gaan opzoeken en fotograferen. In 2011 wonnen ze hun rechtszaak. Daarna, in 2015, ben ik ze nog eens met historica Nicole Immler van NIOD gaan op zoeken. Zij heeft hen toen geïnterviewd, ik maakte ondertussen de foto's."
3. Hoe was het om deze weduwen te fotograferen?
"Heel indrukwekkend. Ze zijn inmiddels eind 80, begin 90 en vertelden allemaal - vaak heel gedetailleerd - hun verhaal. Over hoe ze hun mannen vol kogelgaten op de grond aantroffen. Eén van hen had zelf haar man gewassen, in lakens gewikkeld, een gat gegraven en haar man begraven. Terwijl ze in een rustige omgeving hun verhalen vertelden, probeerde ik van dichtbij hun emotie op beeld te vangen. Acht van de foto's zijn te zien op de tentoonstelling, tientallen anderen verschijnen nog in het boek 'De Weduwen van Rawagede'. Hierin staan ook de interviews en een essay van Nicole Immler."
4. Je hebt dus wel eer voor je werk gekregen...
"Zeker. Het is heel veel werk geweest. Maar los van de tentoonstelling en het boek heeft Trouw er vijf keer over gepubliceerd en laatst had ik ook in NRC een publicatie."
5. Hoe probeer je je als fotograaf te onderscheiden?
"Ik stel mensen op hun gemak, zodat ze ontspannen op de foto staan. Ik vind het leuk op straat mensen te ontmoeten, een praatje te maken en een foto van ze te maken."
6. Waar hou je je verder mee bezig?
"Ik krijg tegenwoordig gitaarles en ik werk met meerdere fotografen aan een film over de vlaggenisten van Delft. Verder ga ik graag naar musea of fototentoonstellingen en ik bezoek graag zo nu en dan een concert. Zo ben ik woensdag naar Sting geweest."
7. Als ik burgemeester van Delft was, dan...
"Zou ik zorgen dat de Mooi Weer Spelen terugkwamen in hun volle glorie. Vroeger stond tijdens dit evenement de hele stad op z'n kop en waren er echt hele bijzondere theaterstukken te zien."
8. Wat wil je nog eens vastleggen?
"M'n volgende project gaat over weduwen in Malawi, die seksuele rituelen moeten ondergaan nadat hun man is overleden."
9. Heb je nog tips voor onze fotograferende lezers?
"Ja, kijk altijd goed waar het licht vandaan komt. En als je een mens fotografeert; zet hem of haar goed in het licht. Wil je tóch met tegenlicht fotograferen, zet dan je flitser aan."
10. Wil je nog iets kwijt?
"Ja, dat iedereen de tentoonstelling nog tot en met 30 juni kan zien. Het is een fantastisch mooi museum en sowieso de moeite waard om eens te bezoeken. Verder vind ik het heel bijzonder dat ze deze foto's, die toch over een zwarte bladzijde in onze militaire geschiedenis gaan, willen laten zien. Op www.suzanneliem.com kan iedereen momenteel al voorinschrijven voor het boek over de weduwen van Rawagede."
(foto: Ruud van der Graaf)