Techtalk: trillingen stoppen en het beste uit licht halen

DELFT - Delft is een stad van innovatie. Hier worden mooie dingen bedacht en gemaakt. Een tiental bijzondere vindingen zijn nog tot half oktober te zien tijdens de expositie Techtalk in het stadskantoor. Delft op Zondag onderzoekt het verhaal achter de vinding.

Door Esdor van Elten 

Op het eerste gezicht komt de STIL-orthese verdacht eenvoudig over. “Toch zit er ruim vijf jaar onderzoek achter”, vertelt IJsbrand de Lange, één van de mensen achter deze ‘orthese’. “Een orthese is iets anders dan een prothese: Het vervang een ledemaat niet, maar ondersteunt.” De anti-tremor orthese is bedoeld voor mensen die, door bijvoorbeeld Parkinson of essentiële tremor, trillende handen hebben. Een aandoening die veel impact heeft op het leven en op de zelfredzaamheid van mensen. “Dit is de eerste orthese in de wereld die tremoren kan onderdrukken, maar daarbij wel de volledige beweeglijkheid van hand en arm in stand houdt.”, legt IJsbrand uit. En dat is ingewikkelder dan het lijkt. IJsbrand en zijn team ontwikkelden een systeem met gekalibreerde demping-technologie die dat mogelijk maakt.  

Mechanisch probleem
“Ik kwam op het idee door een video van Michael J. Fox, bekend van Back to the Future, die al sinds zijn 29e lijdt aan Parkinson”, vertelt IJsbrand. “Ik werd getriggerd door de tremor, een van de meest zichtbare symptomen.” Anders dan artsen en medische wetenschappers bekeek IJsbrand dit probleem met de blik van een ingenieur: “Voor mij is een trilling frequentie en amplitude, en dat was mijn startpunt. Ik benaderde het als een mechanisch probleem. Het bedrijf startte in 2017 bij Yes!Delft. Maar in 2020 moest het team concluderen dat ze op een verkeerd spoor zaten: Wat we bedachten werkte in essentie wel, maar schoot zijn doel voorbij. Te complex, niet gebruikersvriendelijk, te duur.”

Anti-tremor orthese
Terug naar de tekentafel dus. “Dat was best een stap, om weer van scratch te beginnen”, herinnert hij zich. Maar de kennis die in de jaren ervoor was opgedaan, bleek nu te lonen en al snel kwam het idee van de anti-tremor orthese naar boven. “Het betaalde zich echt terug dat we vanaf het eerste moment patiënten hebben betrokken bij de ontwikkeling”, aldus IJsbrand. “Die ervaringen konden we allemaal meenemen.

Testen
Momenteel wordt de orthese in het Reinier de Graaf Gasthuis klinisch getest. Als het device die test goed doorkomt, ligt de weg naar een productlancering volgend jaar open. IJsbrand heeft daar alle vertrouwen in: “We horen nu al veel positieve verhalen terug van mensen. Het geeft echt een stuk zelfredzaamheid terug die verder gaat dan weer zonder problemen kunnen eten of drinken. Mensen kunnen ook weer doen wat ze graag willen: de krant lezen, of iemand die weer haar nagels kon lakken. En dat is waar wij het voor doen. Succes is niet er rijk van worden, maar zien dat wat wij bedacht hebben, echt het leven van mensen beter maakt. ”

Lichtgeheimen
Licht. We zien het iedere dag, maar we kennen er nog niet alle geheimen van. Of alle mogelijkheden. Natuurkundige Sadiq van Overbeek bestudeerde luminescentie: het opvangen en uitzenden van licht. Met zijn team ontwikkelde hij een coating die van schadelijk uv-licht zogenaamd PAR-licht kan maken: het licht dat planten gebruiken om te groeien. En daar zijn de tuinders in het Westland maar wat blij mee.

“Eigenlijk was de coating maar stap 1 van een onderzoek naar een stroomopwekkend raam”, vertelt Sadiq. “Op dat moment zagen we er geen verdere toepassing voor.” Dat veranderde tijdens een fietstochtje door het Westland: “Tuinders proberen in de kas een optimaal klimaat te scheppen. Daar hoort ook licht bij. Met coatings, krijt en schermen wordt geprobeerd het licht zo optimaal mogelijk te krijgen zodat de plant optimaal groeit. Toen drong tot me door dat onze coating daar wel eens heel geschikt voor zou kunnen zijn.” Er volgde een periode van uitgebreide tests, en met succes. “Met onze coating garanderen wij 8 tot 10% groei van de oogst. En dat voor minstens acht jaar lang, zonder dat de coating vervangen hoeft te worden”, zegt Sadiq zelfverzekerd. Dat laatste is een belangrijk aspect: “Doordat de tuinder er acht jaar geen omkijken naar heeft, verminderen we de afvallast van andere middelen.” Daarbij komt dat deze innovatie alleen maar het gebruik van natuurlijk zonlicht optimaliseert en daarmee de productie verhoogt: “Dat is duurzamer dan bijvoorbeeld Led-verlichting. Voordeel is ook dat we hiermee oudere kassen ook nog een ‘upgrade’ kunnen geven.”

Droom
Inmiddels is de coating de experimenteerfase voorbij. Maandelijks worden er al vele vierkante meters kas gecoat, onlangs nog in Delfgauw. “Momenteel is er nog meer vraag dan aanbod”, aldus Sadiq. Het tekent volgens hem de innovatieve geest van de Nederlandse tuinbouw: “Dat is waarom we in Nederland voorop lopen in tuinbouwtechniek.” Wat Sadiq betreft is zijn product zeker nog niet uitontwikkeld. Wellicht kan de coating op termijn ook worden aangepast om warmte te verminderen, of zich op andere manieren aan te passen, ook voor andere soorten planten. “Mijn droom is dat we uiteindelijk op elk moment van het jaar het optimale uit licht kunnen halen voor elk gewas.”