Schrijver Kader Abdolah vluchtte in de jaren '80 uit Iran en ontwikkelde zich tot een bekende Nederlandse schrijver. (Foto: PR)
Schrijver Kader Abdolah vluchtte in de jaren '80 uit Iran en ontwikkelde zich tot een bekende Nederlandse schrijver. (Foto: PR)

“Vrijheid zit ook in het bewust beleven van de tijd waarin je leeft.”

Algemeen

DELFT - Kader Abdolah is één van de sprekers die op 12 mei het stadsgesprek over vrijheid in de Nieuwe kerk zal inleiden. Zijn inbreng is gekleurd door zijn eigen ervaringen als vluchteling. Die hebben de schrijver een heel eigen kijk op het onderwerp gegeven.

Door Esdor van Elten 

“Vrijheid heeft dit jaar een andere betekenis dan andere jaren”, vindt Kader Abdolah. Decennialang leefden we in Nederland en Europa in de naïeve veronderstelling dat oorlog in Europa iets van het verleden is. De gebeurtenissen in Oekraïne hebben ons uit die droom geholpen.” De vluchtelingen uit Oekraïne hebben ook bij Abdolah zelf veel wakker gemaakt. Hij vluchtte in de jaren ‘80 uit Iran. Toch wil hij op 12 mei niet over de ellende van de oorlog praten. “Ik wil de vluchtelingen die hier komen iets moois meegeven: je bent in een vrij land terecht gekomen. Een bijzondere plek waar je nieuwe kansen krijgt.” Die hoopvolle boodschap heeft ook een keerzijde: “Vrijheid houdt ook in dat niet iedereen blij met je is. En je zult jezelf een plek moeten veroveren in je nieuwe land.” Dat is geen onomstreden boodschap, maar Kader wil geen moreel oordeelvellen, maar een helikopterblik geven: “Als je wat afstand neemt en de situatie beter overziet, kun je ook beter reageren.”

‘Angst is noodzakelijk’
Er wordt momenteel geschiedenis geschreven, gelooft Abdolah. “We staan op een keerpunt in de geschiedenis. Ik besefte indertijd niet dat ik deel uitmaakte van de eerste golf migranten die Europa en Nederland zal veranderen. Over honderd jaar ziet Nederland er heel anders uit.” Dat dat angst en zelfs weerstand oproept verbaast hem niet. “Angst is logisch. Het is een noodzakelijk onderdeel van het proces. Dat mag, nee, moet geuit worden. Als je het wegstopt en verzwijgt maakt het mensen en de samenleving ziek. Ik zal niet op hem stemmen, maar ik heb respect voor mensen als Geert Wilders.” Die vrijheid mag wat Abdolah betreft heel ver gaan: “Erken en uit je angst, zelfs je afkeer, tot de grens van geweld, wat mij betreft. Wie zich niet uit, pleegt verraad aan zijn eigen cultuur.” Dat is geen prettige boodschap voor wie hier als vluchteling komt, dat beseft Abdolah ook. Maar: “De vrijheid uit de boeken is een andere vrijheid dan die van de straat. Mensen wijzen iemand die anders is in eerste instantie snel af. Dat zit in de natuur. Je ziet het ook bij dieren.” Maar moeten mensen dan juist niet hun dierlijke staat ontstijgen? “Ja, maar pas als ze erkend en gehoord zijn.” Hij is er van overtuigd dat het uiten van weerzin helpt bij het overbruggen van de kloof. “Na zeven keer uiten ontbindt de afkeer, en dan ontstaat er ruimte.” Want uiten is ‘één ding, erin blijven hangen is een andere: “Ga in contact met die ander die je vreest, of die je hier niet wilt. Nodig ze uit. Drink eens koffie. Leer mensen kennen. En geef ook gewoon kritiek. Want vluchtelingen en nieuwkomers moeten niet zozeer ‘gepamperd’ worden. Zij moeten ook dingen leren over hoe het hier werkt en hun plaats veroveren. Dat is je verantwoordelijkheid als nieuwkomer.” Dat klink een beetje als het ‘invechten’ waar premier Rutte het in 2015 over had en waar toen veel kritiek op kwam. Maar Abdolah vindt het niet zo raar: “Het is de wet van de vlucht.”

Vrije wereld
Is dat een hoopvolle boodschap? Volgens Kader Abdolah wel. Want achter die ‘wet van de vlucht’ openbaart zich een nieuwe vrije wereld: “Een vlucht heeft ook een magische werking. Ja, het is traumatisch. Je laat huis, familie, cultuur en het graf van je voorouders achter. Maar tegelijkertijd maak je je ook los van de remmingen waarvan je je misschien niet eens bewust was: culturele, religieuze en geestelijke remmingen, en zelfs de remmingen van de taal. Toen ik in Nederland kwam en in het Nederlands begon te schrijven, voelde ik me een astronaut, die vrij en gewichtsloos in de ruimte kan bewegen. Toen ervoer ik ultieme vrijheid.” Want dat is wat hier mogelijk is: als je je plek hebt veroverd kun je je ontplooien.”

Kader Abdolah beseft dat anderen hier anders over zullen denken. Toch wil hij zich ver houden van een moreel oordeel. “Besef dat we geschiedenis beleven. En de geschiedenis is niet bezig met jou als persoon. Het is andersom. Beleef de geschiedenis, met haar mooie en moeilijke kanten. Vrijheid zit ook in het bewust beleven van de tijd waarin je leeft.”

Stadsgesprek
Op donderdag 12 mei bent u van harte welkom bij het stadsgesprek in de Nieuwe Kerk. Naast Kader Abdolah zal ook Harcourt Klinefelter spreken. Hij is voormalig persvoorlichter van Dr. Martin Luther King, nam deel aan de burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten en is zich na zijn verhuizing naar Nederland blijven inzetten voor vrijheid, vrede en verzoening. Het stadsgesprek is gratis toegankelijk en begint om 20.00 uur en zal tot ongeveer 22.00 uur duren.