Effecten coronacrisis Delft in kaart gebracht

DELFT - In maart 2020 brak de coronapandemie uit. De gemeente Delft heeft daar de afgelopen jaren maatregelen tegen getroffen. De Delftse Rekenkamer heeft onderzoek gedaan naar de effecten van de coronacrisis op de stad. De resultaten werden donderdagavond tijdens de digitale commissievergadering Economie, Financiën en Bestuur gepresenteerd.

Door Cheyenne Toetenel

Dat de genomen maatregelen ingrijpende maatschappelijke en financiële gevolgen op korte termijn hebben is onmiskenbaar. Horeca, musea, sportverenigingen en winkels in Delft moesten tijdens de lockdowns hun deuren sluiten, waarbij nog onzeker was welke gevolgen dit zou hebben. Ook het openbaar bestuur werd getroffen, doordat gemeenteraadsvergaderingen niet als gebruikelijk konden plaatsvinden en een deel van de genomen maatregelen zich aan de zeggenschap van lokaal bestuur onttrokken. Door verminderd contact met personen in de stad werd het lastiger om informatie te verzamelen over het beleid, de effecten van het beleid en de ervaringen in de lokale gemeenschap waardoor sturende en controlerende mogelijkheden beperkt werden. In de loop van 2020 werd steeds duidelijker dat het een langdurige crisis zou zijn, met mogelijk ingrijpende gevolgen. Dit vormde voor de Delftse Rekenkamer de aanleiding voor een onderzoek naar de coronacrisis. Welke effecten hebben beslissingen en maatregelen genomen voor of door gemeente Delft op het gemeentebeleid en hoe heeft het gemeentebestuur daar invulling aan gegeven? En wat zijn de verwachte effecten van de coronacrisis voor de lokale gemeenschap op lange termijn? Deze vragen stonden centraal in het onderzoek. Het onderzoek gaat over de periode vanaf de start van de pandemie in maart 2020 tot de zomer van 2021.

Bevindingen
“Maatregelen met veruit de grootste impact zijn op rijksniveau genomen, gericht op inkomensondersteuning en continuïteit van organisaties”, stelt Arthur van Lohuijzen van de Delftse Rekenkamer naar aanleiding van het onderzoek. “Het college heeft noodzakelijke besluiten genomen op lokaal niveau om economische en maatschappelijke effecten van corona af te zwakken.” De Delftse Rekenkamer wijst op diverse aspecten die dit aantonen: “De gemeente verwachtte een groei van inwoners met problematische schulden. Ze speelde hierop in door de schuldhulpverlening te intensiveren.” Ook bij de gemeentelijke steun van ondernemers wordt intensief stilgestaan. “De gemeente heeft in de ondersteuning van ondernemers vooral een belangrijke rol in het uitvoeren van rijksregelingen en de informatievoorziening. De gemeente ondersteunt de ondernemers onder meer in het niet opleggen van reclamebelasting. Zoals bestuurlijk als ook ambtelijk was er intensief contact met de ondernemers in de stad.” Horeca, toerisme en evenementen zijn in Delft in ernstige mate geraakt. “De gemeente had te maken met een dilemma: Aan de ene kant wilde de gemeente de horeca-, toerisme- en evenementensector ondersteunen om bezoekers te trekken, maar aan de andere kant ook drukte in Delft vermijden.” De gemeente heeft maatregelen genomen om horecaondernemers te ondersteunen. De Delftse Rekenkamer komt daarbij met voorbeelden als het mogelijk maken van terrasuitbreiding en het kwijtschelden van belastingen. “Verder heeft de gemeente een structuur opgezet om belangen in de binnenstad naast elkaar te leggen en lokale afwegingen te maken. En wat betreft de evenementen is de gemeente coulant omgegaan met de evenementensubsidies van 2020.”

Maatschappelijk
De gemeente heeft verder via huur, erfpacht en subsidies een financiële relatie met maatschappelijke organisaties in Delft. Deze organisaties konden gebruikmaken van de tijdelijke subsidieregeling ‘coronamaatregelen maatschappelijke instellingen’. “Deze was door de gemeente opgetuigd. Huurkwijtschelding was mogelijk voor huurders van gemeentelijke accommodaties. De gemeente heeft een kader geschetst voor de ondersteuning van culturele organisaties die geen vaste relatie hebben met de gemeente (‘makers’) aangezien zij vaak geen aanspraak kunnen maken op bestaande (landelijke) regelingen.” De financiële impact op sportverenigingen in 2020 is grotendeels opgevangen door diverse steunmaatregelen, zowel landelijk als gemeentelijk. “Voor binnensport heeft de gemeente de huren kwijtgescholden van maart tot 1 juli 2020, voor gemeentelijke buitensportaccommodaties heeft de gemeente gebruik kunnen maken van landelijke regelingen.”

Impact
De financieel-economische impact leek medio 2021 - het moment dat als laatst is meegenomen in het onderzoek van de Delftse Rekenkamer - nog mee te vallen. “Maar we weten allemaal; we zijn weer verder en zijn ook weer een nieuwe lockdown ingegaan” aldus Van Lohuijzen. “We zien dat er nu wel steeds meer zorgen zijn over de financieel-economische impact van deze crisis op Nederland en dus ook zeker op Delft.” Wat de Delftse Rekenkamer ook uit het rapport kon concluderen, is dat op sociaal-maatschappelijk gebied de eenzaamheid toeneemt en dat er een tweedeling in de samenleving ontstaat. “De coronacrisis heeft negatieve gevolgen voor de mentale gezondheid van studenten”, zo klinkt het vanuit de Delftse Rekenkamer. “Ook het psychisch welbevinden van groepen met een lagere sociaal-economische status is een aandachtspunt. De coronacrisis versterkt maatschappelijke problemen zoals tweedeling en eenzaamheid. De rol en de verantwoordelijkheden van de gemeente herin zijn niet geheel duidelijk.” De coronacrisis heeft belangrijke consequenties voor iedereen in de stad, stelt de Delftse Rekenkamer. “Tegelijkertijd is er sprake van veel flexibiliteit en aanpassingsvermogen.” De pandemie is nog niet voorbij, wat het lastig maakt om de effecten op langere termijn nu al inzichtelijk te maken. De Delftse Rekenkamer beveelt het gemeentebestuur aan om hier aandacht voor te hebben.

Aanbevelingen
In het rapport ‘Effecten coronacrisis Delft’ en het bijbehorende conceptraadsvoorstel worden diverse aanbevelingen aan college en raad gedaan om de negatieve effecten van de crisis zoveel mogelijk te beperken. De belangrijkste werden donderdag door Van Lohuijzen toegelicht tijdens de presentatie. “De eerste luidt: behoud overlegstructuren om negatieve impact van langdurige coronacrisis in beeld te houden. Welke onzekerheden en risico’s kennen verschillende sectoren en wat betekent afbouw of eventueel wegvallen van rijkssteun op de langere termijn wanneer de crisis nog wel zijn impact laat gelden?” Ten tweede: “Bespreek hoe de raad de volksvertegenwoordigende en kaderstellende rol volledig kan invullen, ook nu we nog steeds van lockdown naar lockdown gaan. Hoe blijf je met inwoners en elkaar in gesprek?” Ten derde: “Deel scenario’s met raad en inwoners en zet deze om in een langetermijnperspectief.” Tot slot: “Blijf in de communicatie duidelijk over soms tegengestelde belangen en noodzakelijke maatregelen met betrekking tot handhaving.” De gemeenteraad neemt op donderdag 3 februari een besluit over het voorstel. Enkele aanbevelingen worden nog aangepast naar aanleiding van het debat dat heeft plaatsgevonden in de commissievergadering.