Hemd van het Lijf: Arjan Schuitman

Fotograaf Arjan (57) heeft het boek ‘The Rat Gazette’ uitgebracht met daarnaast een tentoonstelling van zijn foto’s in het Natuurhistorisch Museum.

Waarom hier op de foto?
“Dit stadsparkje aan de Engelsestraat is een voorbeeld van hoe we groen aan de stad kunnen toevoegen, wat ik belangrijk vind. Maar op deze plek leven ook ratten, wat dan weer te koppelen is aan het fotografieproject waar ik tien jaar aan heb gewerkt.”

Hoe lang fotografeer jij al?
“Sinds mijn negende. Ik had eigenlijk in mijn jeugd een opleiding tot fotograaf willen doen, maar dat zat er destijds niet in. In 2006 ben ik alsnog naar de Fotoacademie gegaan en afgestudeerd in portret- en documentairefotografie. Het eindexamen moest een project zijn dat aanspreekt. Toevallig kwam ik met de rat in aanraking tijdens een wandeling met een natuurgids die mij in contact bracht met een rattenbestrijder. Het fascineerde mij hoe hij over de rat sprak. Juist door het bestuderen om erachter te komen hoe de rat kan worden bestreden, is hij ook wel een bewonderaar geworden. Dat was eigenlijk het begin van het project. Gaandeweg ben ik steeds meer plekken gaan opzoeken om te kijken wat de rat voor ons betekent.”

Hoe keek jij zelf naar de rat?
“Zoals veel anderen dat ook doen, als een gluiperig diertje dat in het donker struint en ziektes verspreidt. Als kind liep ik met een aantal vriendjes langs de sloten en zagen we jonge eendjes. Toen we een paar dagen later terugkwamen zagen we er veel minder. Wij waren overtuigd dat de ratten die eendjes buit hadden gemaakt. Dat heeft mijn beeld gevormd.”

Is dat beeld inmiddels anders?
“Ik ben nu wel echt een rattenliefhebber geworden. Het imagoprobleem van de rat probeer ik met mijn foto-/informatieboek en de tentoonstelling in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam op te poetsen. Zie het als een uitnodiging aan de mensen om eens kennis te maken met het dier. Sommige foto’s zijn vertederend, andere roepen afschuw, verbazing en bewondering op. Die foto’s stellen ons beeld van ratten bij.”

Wat zien wij terug in ‘The Rat Gazette’?
“Verschillende thema’s, zoals de rat als plaagdier, huisdier, speurdier, showdier, delicatesse, proefdier en museumobject.”

Hoe ben jij te werk gegaan?
“In het begin was het vooral het verzamelen van onderwerpen. Ik was verbijsterd door wat ik allemaal tegenkwam. Ik ben in veel Europese landen, maar ook in China, Japan, Vietnam, Thailand en de VS geweest om te fotograferen. Het boek is een combinatie geworden van foto’s en verhalen. Verhalen geschreven door mij, maar ook door wetenschappers, bestrijders en andere kenners. Het boek is inmiddels te koop bij boekhandel Paagman, maar ook in het Natuurhistorisch Museum en online.”

Wat vond jij het indrukwekkendst?
“In Vietnam heb je veel rijstboeren, werk dat eigenlijk heel weinig geld oplevert. Naast dat zij rijstboer zijn, vangen ze ratten van de eigen rijstvelden om te verkopen aan restaurants. Er is een soort industrie ontstaan rondom deze ‘delicatesse’, zonder dat ze ratten fokken voor het gewin. Het is echt het in toom houden van het rattenprobleem en daar geld mee verdienen. Maar ook dierproeven maakten indruk, en de manieren waarop ratten worden bestreden in de verschillende landen. Deze zaken fotograferen vond ik soms lastig, maar ik wil niet mijn ogen sluiten voor nare gebeurtenissen.”

En jouw foto’s hangen dus tot en met 12 september in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam?
“Ja, hier exposeer ik foto’s die prikkelen en discussies uitlokken. Dierproeven, bestrijding, maar ook de showrat. Er hangen tevens foto’s die niet in mijn boek staan en in de vitrine zie je opgezette museumexemplaren die een indruk geven van de biodiversiteit en geografische variatie van ratten.”

Als ik burgemeester van Delft was...
“…zou ik opkomen voor het welzijn van de Delftenaar, in daden. Ik zou zorgen dat het bestuur van Delft meer naast de burger komt te staan. Dat is nu te vaak tegenover de burger. En ik zou de stad opruimen. Als je het zwerfvuil ziet, dat is gigantisch. En het trekt ook ratten aan!”