Het beeld wordt De Melkjongens genoemd, maar waarom eigenlijk? (Foto: EvE)
Het beeld wordt De Melkjongens genoemd, maar waarom eigenlijk? (Foto: EvE)

Van Melkmeisjes, melkjongens en clowns

kijk op de wijk

Delft staat vol met kunstwerken waar je gemakkelijk aan voorbij loopt, maar waar vaak een (mooi) verhaal achter zit.

Het Melkmeisje is een beroemd schilderij van Johannes Vermeer. In 1976 werd, om schilderij en schilder te eren, een betonnen Melkmeisje gecreëerd door Wim T. Schippers. Het stond jarenlang op de Binnenwatersloot en is nu te vinden in de tuin achter de Nieuwe Kerk. Voordien heeft het beeld echter ook op het pleintje bij de de Sint Olofsstraat gestaan. Toen op aandringen van de kunstenaar het Melkmeisje naar de Binnenstad verhuisde, wilden de bewoners van de Olofsbuurt toch wel graag een vervangend beeld terug. Kunstenaar Richard de Vrijer, die al eerder beelden voor Delft had gemaakt, zoals drie jaar daarvoor 'Landschap' in de Buitenhof, maakte het beeld, dat de naam 'De Melkjongens' kreeg.

Clowns
Nou ja, bijna dan. Eigenlijk heet het beeld 'De drie clowns'. Alleen vanwege de link met het Melkmeisje voegde de kunstenaar er een tweede naam aan toe. Wie deze voorgeschiedenis niet kent zal zich beslist verbazen over de naam 'melkjongens', want er is werkelijk niets aan het beeld dat daar aan doet denken. Het werk is namelijk geïnspireerd door de Commedia dell'arte: een vorm van geïmproviseerd theater die zijn oorsprong had in Italië en die vooral populair was tussen de 16e en 18e eeuw. Een andere benaming voor het genre is commedia delle maschere, naar de gebruikte maskers. Zelfs wie de term niet kent en niets weet over theater, zal toch elementen uit dit genre herkennen. Het kenmerkende ervan is dat bepaalde personages namelijk steeds terugkomen. Zo is de bekende figuur Harlekijn/Harlekino uit de Commedia dell'arte afkomstig. Dit figuur geldt als één van de voorlopers van de clown zoals wij die nu kennen. De studie van clowns is overigens een interessante: er zijn heel veel verschillende en van sommigen gaat de geschiedenis heel ver terug.

Wie is het?
Je mag er dan ook wel van uitgaan dat deze drie clowns allemaal iets te maken hebben met die Commedia dell'arte. Maar welke zijn het? Dat is lastig te zeggen. De clown met de punthoed is misschien Pulcinella, de stamvader van Jan Klaassen. De middelste zou wel eens Harlekijn kunnen zijn, want die wordt vaker afgebeeld met een steek. En de persoon met de kraag? Tja, dat zou Scaramouche kunnen zijn, of misschien zelfs Pierrot? Wie het weet mag het zeggen...

Maar met melk en meisjes heeft het allemaal niks te maken.