Een beeld over de vergankelijkheid van het leven

Delft zit vol met kunstwerken waar je gemakkelijk aan voorbij loopt, maar waar vaak een mooi verhaal achter zit.

Op begraafplaats Jaffa aan de Jaffalaan in Wippolder vinden we dit beeld, een vrouw in historische kledij. Kind op schoot. Echt vrolijk kijkt zij niet. (wat wellicht niet zo vreemd is op een begraafplaats). Maar wie stelt dit beeld dan voor?

Demeter en Persephone
Het gaat hier om een verbeelding van de Griekse godin Demeter. Zij was de godin van de gewassen, de landbouw en met name van het graan. De Romeinen noemden haar Ceres (vergelijk: cereal, graan). Ze staat tevens symbool voor de kringloop van de seizoenen, en dat komt door de mythe over haar dochter: Persephone. De jonge godin werd door Hades, de god van de onderwereld, ontvoerd. Demeter zocht diep verdrietig de aarde af op zoek naar haar dochter. Daardoor verlepte al het gewas en de mensen leden honger en, belangrijker voor oppergod Zeus, konden geen offers meer brengen. Hij gebood dus dat zijn broer Hades Persephone terug moest brengen. Die had in het dodenrijk echter zes pitten van een granaatappel gegeten, en daarmee was haar lot bezegeld: ze moest blijven. Er werd een compromis gevonden. Voor iedere pit moest Persephone een maand in de onderwereld verblijven. De overige maanden is zij bij haar moeder. Die is dan vrolijk en het gewas wordt groen en tiert welig. Moet Persephone weer afdalen, dan wordt Demeter weer verdrietig, kwijnt het groen weg en breekt een dorre winter aan. Ziedaar de seizoenen.

Angstaanjagend ritueel
Om de renovatie van begraafplaats Jaffa te bekronen vroeg de Delftse gemeenteraad in 1998 aan de Delftse beeldhouwer Richard de Vrijer om een beeld te maken. De Vrijer had al eerder beelden voor Delft gemaakt, zoals 'Landschap' in de Buitenhof. Voor Jaffa creëerde De Vrijer 'Demeter'. Het beeld werd in 2001 geplaatst. En dat kind op schoot? Dat is niet Persephone. Het is ook geen kind van Demeter zelf. Het kind stelt Demophon voor, de zoon van Keleos en Metaneira, koning en koningin van Eleusis. Het verhaal is te vinden in een Homerische hymne voor Demeter. Toen Demeter op zoek was naar haar dochter, werd zij gastvrij ontvangen door de koning en koningin. Zij werd een soort nanny voor hun zoon en uit dankbaarheid wilde Demeter hem onsterfelijk maken. Helaas, halverwege het, nogal angstaanjagende, ritueel werd zij door de nietsvermoedende koningin gestoord. Geen onsterfelijkheid voor Demophon dus. In een latere versie van de schrijver Appollodorus overleeft Demophon de verstoring van het ritueel zelfs niet. Hoe dan ook: dit beeld staat voor vergankelijkheid van het leven. En daarmee staat het op de juiste plaats.