75 jaar ná de bevrijding: februari 1946

DELFT - Maandelijks doet historicus Ingrid van der Vlis verslag van de gebeurtenissen in Delft van 75 jaar geleden. Hoe pakken de Delftenaren hun leven weer op na de Tweede Wereldoorlog?

Het is nu negen maanden na de bevrijding. Dat leidt tot feestjes en verlovingen, van Delftse meisjes die de kans krijgen hun Canadese liefde achterna te reizen. Maar het leidt ook tot schaamte en schande, want lang niet alle vrijers zijn nog in beeld. Ook zijn er avontuurtjes geweest in die eerste dolle dagen na de bevrijding. De hieruit voortgekomen kinderen ontdekken vaak pas jaren later dat ze een bevrijdingsbaby zijn en dat hun biologische vader aan de andere kant van de oceaan woont.

Swingdansen
Een ongehuwde moeder geldt nog als ongepast. Er leven dan ook grote zorgen over de jeugd die sinds de bevrijding helemaal ‘los’ lijkt te gaan. Politie, ouders en docenten proberen de jongeren aan banden te leggen, bijvoorbeeld bij dansles. Dansen mag alleen bij erkende dansleraren, zoals bij Ben van Gils in Hotel Wilhelmina en bij Loek Wesseling aan de Houttuinen. In hun vergunning is onder meer vastgelegd hoeveel dansparen er maximaal in een danslokaal mogen komen. Want als er te weinig ruimte is, kan er gedrang komen ‘waarin zoo zeer de gelegenheid tot zinneprikkelende bewegingen’ ontstaat. Deelnemers mogen ook alleen maar stijldansen. Als in november iemand bij danszaal Tabbernal aan de Brabantse Turfmarkt ‘swingdanst’, is dat een reden om de politie erbij te halen.
Langzamerhand wordt duidelijk dat alleen maar strenge regels niet werken, er is ook perspectief nodig. En dat is lastig, want Delft heeft weinig te bieden voor jongeren. Er zijn nauwelijks sportvelden en het jeugdwerk kampt met grote tekorten. In februari vraagt gemeenteraadslid A.C.M. Sipman om aandacht voor de ‘groote nooden’ van de jeugd. Dat is een nieuw geluid, want tot die tijd werd jeugdzorg aan het particulier initiatief overgelaten. Voor het eerst probeert de politiek nu met oplossingen te komen. Het zal nog jaren duren voordat er ook werkelijk iets verandert, maar de neuzen staan nu in ieder geval wel dezelfde kant uit.

Modder gooien
In Delft wonen ook nog eens veel studenten, die zich lang niet altijd gezeglijk gedragen. In de nacht van 15 op 16 februari belandt Jan van der Hoeven op het politiebureau. Hij heeft in een dronken bui een stel agenten uitgescholden voor landverraders. Daarmee raakt hij een teer punt, want juist deze maand speelt er van alles bij het politiecorps. Tot in de gemeenteraad worden er vragen gesteld over de betrouwbaarheid van de agenten. Zijn de ‘foute’ elementen wel allemaal ontslagen?
In de raadsvergadering wordt niemand veel wijzer, maar wie in de politiearchieven duikt, stuit op een beerput aan verdachtmakingen en beschuldigingen. Opvallend genoeg staan juist voormalige verzetslieden pal tegenover elkaar. Het gaat daarbij niet om wie Duitsgezind was, maar om wie van hen de meeste gratis borrels ritselde bij distilleerderij De Papegaai aan de Westvest. Fout gedrag, maar toch iets anders dan landverraad. Zo langzamerhand verschuift de goed-fout-discussie naar een grijzer gebied. Niet iedere held blijft op een voetstuk staan, niet iedere schurk is door en door slecht.

Strafvermindering
Die verschuiving is ook zichtbaar in de bijzondere rechtspleging. In september was een Delftenaar nog de eerste ter dood veroordeelde collaborateur van het land. De rechter toonde geen mededogen. In februari staat hij weer in de krant: zijn doodstraf wordt omgezet naar 18 jaar gevangenisstraf. De Delftenaar had fout gehandeld tijdens de oorlog, maar hij was niet slim genoeg om de gevolgen te kunnen overzien. Daar komt bij dat hij als een van de eersten veroordeeld werd, waardoor zijn straf onevenredig hoog uitviel. Drie kwart jaar na de bevrijding lijkt de tijd – bijna – rijp voor wat meer vergeven en vergeten.

Volg het nieuws van 75 jaar geleden op de voet: iedere dinsdag een nieuw Bevrijdingsbulletin op www.stadsarchiefdelft.nl/uitgelicht/bevrijdingsbulletins