Urban Walking! (aflevering 8)

DELFT - Delftenaren Cock Hazeu en Peter Kuiper zijn al een paar jaar bezig met het ontwikkelen van flinke rondwandelingen, onder het motto ‘Wandelen Dichtbij’.

Samen hebben de heren een serie van tien wandelingen van 12 à 15 km ontwikkeld in en om Delft: ‘Tien keer Delft; urban walking op z’n best!’ Al deze wandelingen zijn ook ontsloten op de WandelZoekPagina (www.wandelzoekpagina.nl).

Naar de nieuwste uitleg van Delft: de Harnaschpolder (12 km)
Deze wandeling gaat vanaf het station naar de nieuwste ‘uitleg’ van Delft: de Harnaschpolder. Hier is en wordt gebouwd in een voormalig kassentuinbouwgebied, dat toen ook nog ‘Den Hoorn’ was. De wandeling begint bij de eerste stadsuitbreiding buiten de oorspronkelijke stad binnen de poorten: het Westerkwartier, eind negentiende eeuw aangelegd om de arbeiders te kunnen huisvesten die op de nieuwe industriële bedrijvigheid van de stad waren afgekomen. Van het een naar het ander doe je ook het Agnetapark aan – het fabrieksdorp van Jacques van Marken van de Gist- en Spiritus Fabriek - en Delft-West rondom de Foreestweg, de eerste uitleg direct na de oorlog. Kortom, het thema van deze wandeling is: de voortdurende landhonger van een stad. Om de complete routebeschrijving met alle kijkpunten te downloaden: https://www.wandelzoekpagina.nl/delft-g
Het Westerkwartier
Het Westerkwartier was de eerste uitleg van Delft buiten de middeleeuwse poorten van de stad. In de tweede helft van de negentiende eeuw barstten veel oude Hollandse steden uit hun voegen, met name omdat er nieuwe industriële bedrijvigheid was ontstaan, wat ook een migratiestroom van het platteland naar de stad bewerkstelligde. Nadat in 1879 het stratenplan van gemeentearchitect De Bruyn Kops was vastgesteld, gingen twee projectontwikkelaars aan de slag om goedkope woningen voor de arbeiders te bouwen. Huizen die we naar hedendaagse maatstaven (piep)klein zouden vinden, te meer daar er in die tijd vaak nog met grote gezinnen in werd gewoond. Eind jaren zeventig– de tijd van de ‘stadsvernieuwing’ – vond de gemeente het Westerkwartier rijp voor de sloop. Maar er kwam vervolgens een massief verzet uit de buurt, en uiteindelijk zijn slechts 124 woningen gesloopt. In plaats van te slopen, is men de woningen gaan renoveren. Ook zijn er een paar nieuwbouwstraten gekomen.

Over bruggen en ‘Overbruggen’
In de nieuwe wijk Harnaschpolder is een flink aantal bruggen gebouwd en het nodige straatmeubilair geplaatst. In het kader van het project ‘Overbruggen’ zijn op de brugleuningen en de banken thematisch samenhangende teksten aangebracht. De teksten zijn bedacht door Margriet van Bebber van Het Schrijfbedrijf. Enkele teksten gaan over de archeologische vondsten die tijdens de aanleg van de wijk zijn opgegraven. Voor andere bruggen is gebruik gemaakt van interviews met vroegere bewoners van dit tuinbouwgebied. De teksten zijn niet alleen een verfraaiing, ze hebben ook een cultuurhistorische betekenis: ze verwijzen naar de geschiedenis van gebied en bewoners. ‘Overbruggen’ kreeg in 2019 van de historische vereniging Delfia Batavorum de Le Comteprijs voor stadsverfraaiing.

Het Stadsarchief Delft
Net over de gemeentegrens met Delft, in Den Hoorn dus, zie je hier het Stadsarchief Delft; het publieke geheugen van de stad! Behalve de archieven van Delft, zijn hier ook de archieven ondergebracht van de buurgemeenten Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp en Rijswijk. Op het gloednieuwe gebouw – geopend september 2017 - staat dus: ‘Archief’. Het Archief bevat meer dan vijf kilometer (!) bevolkingsregisters, doop-, trouw- en begraafboeken, raadsverslagen, crimineelboeken, foto’s, prenten, kaarten, tekeningen, films en video’s; al bij al een indrukwekkende getuigenis van de rijke geschiedenis van Delft en haar omgeving. Via de website www.archief-delft.nl is ook steeds meer materiaal online beschikbaar – voor professionele onderzoekers, maar net zo goed voor het groeiend aantal amateur-archiefonderzoekers. De gevel van het nieuwe gebouw is geïnspireerd door de abstracte reliëfs van de Delftse modernistische beeldend kunstenaar Jan Schoonhoven.

De nieuwste uitleg: Delft-Harnaschpolder
De Harnaschpolder is de jongste uitleg van Delft. Het is een woonbuurt met 1300 woningen. Hij ligt dicht bij de uitvalswegen richting Rotterdam en Den Haag, en – zoals je als wandelaar merkt - toch niet ver van de binnenstad van Delft. Het is een rustige en waterrijke en buurt, met veel groenvoorzieningen. Op een paar plekken is ook een interessant strookje ‘eigenbouw’ te zien. Om hier een nieuwe woonwijk te kunnen ontwikkelen, heeft er eerst een gemeentegrensverlegging tussen Delft en Den Hoorn moeten plaatsvinden. Tien jaar geleden was het hier nog een Hoorns tuinbouwkassengebied. Die bedrijven zijn uitgekocht en verdwenen; wel zie je in bepaalde lanen tussen de nieuwbouw nog de voormalige tuinderswoningen. Om de geschiedenis van het gebied eer te bewijzen, wordt in de straatnamen verwezen naar voormalige Hoornse tuinders: Arkesteijn, Eijgenraam, Schenkeveld, etc., en naar typische tuinbouwtermen: Eenruiter, Venlokas, etc.