Afbeelding

Hemd van het lijf: Karel de Graaf

Algemeen

Karel (83) maakte als jong ventje de Tweede Wereldoorlog mee. Nu, 75 jaar na de bevrijding, een goed moment voor hem om zijn verhaal te delen.

Waarom hier op de foto?
"In deze tijden van corona zit ik veel thuis. Dit vind ik een mooi plekje, zo met de oude foto's van mijn familie."

Hoe zag het leven van uw familie eruit vóór de oorlog uitbrak?
"Ikzelf was nog heel jong dus heb er niet veel herinneringen aan, maar we waren een gelukkig gezin. Totdat mijn moeder overleed."

Wat had haar dood voor gevolgen voor het gezin?
"Mijn vader moest in zijn eentje voor vier kinderen zorgen, wat erg zwaar was. Daarbij kwam ook nog eens de Tweede Wereldoorlog, wat dubbelop ellende voor ons betekende. We leefden in armoede en als kinderen moesten wij bijspringen om het hoofd boven water te houden."

Wat deed de oorlog met uw familie?
"Het was zwaar. We waren arm en om te overleven moesten we taken verdelen binnen het gezin. Mijn vader werkte, mijn twee broertjes deden taken in huis en mijn oudste broer en ik gingen als jonkies op pad om te bedelen bij de boeren. Sociale hulp kregen wij in die tijd natuurlijk niet."

Wat heeft echt indruk op u gemaakt?
"Toen ik een jaar of 8 was wandelde ik samen met mijn broer naar de Nutricia-fabriek in Zoetermeer om eten te verzamelen. Eenmaal daar zagen we in de lucht een Duits vliegtuig aankomen, dat begon te schieten. We zijn de greppel ingedoken en de kogels vlogen om ons heen. We hebben daar twee uur gelegen, waarna we als de brandweer naar huis zijn gevlucht. Uit angst hebben wij hardgelopen van Zoetermeer naar Delft. Ook heftig was dat mijn jongere broertje Daan werd ontvoerd door de Duitsers tijdens het buitenspelen. Ze zagen hem aan voor ons Joodse buurjongetje. Een dag later werd hij teruggevonden langs de weg, onder de schrammen."

Uiteindelijk werd ook Delft bevrijd. Wat deed dat met u?
"Dat betekende feest natuurlijk. Ik weet nog goed de optocht op de Markt, waar de zogenoemde 'moffenhoeren' werden kaalgeschoren en SS’ers hard werden aangepakt. Ze gingen de hele stad door en de Duitsers werden allemaal weggejaagd."

Hoe veranderde uw leven na de oorlog?
"Toen de oorlog voorbij was ging ik weer naar school en na een aantal jaren kreeg ik een baan bij houtzaak Notenboom. We hadden het niet makkelijk, maar zijn uiteindelijk toch allemaal goed terechtgekomen."

Hoe belangrijk vindt u de viering van Bevrijdingsdag?
"Het is goed dat we er nog zo veel aandacht aan besteden. Je kunt die tijd niet zomaar wegwuiven."

Wat zou u doen als u burgemeester van Delft was?
"We hebben een hele goede burgemeester, maar ik zou wat regeltjes afschaffen en de mensen in deze tijd meer lucht geven."