'Antirooklobby weigert met tabaksbranche te praten'

Hoe duur moet een pakje sigaretten worden wil 'men' stoppen?

DELFT - Het was landelijk nieuws: 150 artsen die allemaal apart een hen toebedeeld Kamerlid toespreken in een zelf opgenomen videoboodschap, waarin ze pleiten voor meer maatregelen om het roken tegen te gaan. Ze eindigen het filmpje met de spreuk: "Verkoop omlaag, prijzen omhoog."

Door Ruud Stift

Maar of het opdrijven van de prijs van een pakje sigaretten wél het beoogde effect zal sorteren? Marjolein van Renssen van de gelijknamige tabaksspeciaalzaak aan het Vrouwjuttenland waagt het te betwijfelen. "Dat leidt alleen maar tot een verplaatsing van het probleem. Bijvoorbeeld dat het product wordt gekocht over de grens, in België of Duitsland, of er komen meer illegale sigaretten op de markt."

Richtlijn
Ze hekelt het feit dat de antirooklobby, met het preventieakkoord stevig in de hand, weigert om de tabaksbranche aan tafel uit te nodigen. "Er wordt altijd over en niet met ons gepraat. Een richtlijn van de WHO verbiedt de Rijksoverheid in gesprek te gaan met de tabaksindustrie, en dat zijn wij niet! Kom gewoon eens buurten in onze winkel, ga het gesprek aan. Ik ben een ondernemer die handelt in een legaal product en ik betaal ook gewoon mijn BTW en belastingen."

Supermarkten
De helft van de omzet uit de verkoop van sigaretten komt van supermarkten. Een pakje Marlboro wordt daar meer verkocht dan een pak melk. Zij mogen wél aan tafel met de staatssecretaris. Je maakt mij niet wijs dat die gesprekken alleen maar gaan over de hoeveelheid suiker die in koekjes zou mogen zitten. Natuurlijk begrijpen we dat we actief mee moeten in het ontmoedigen van het roken door de jeugd, maar of het niet zichtbaar tonen van rookwaar hét middel is? Ze kunnen er toch overal makkelijk aankomen, behalve bij ons. Wij controleren namelijk altijd op leeftijd en houden ons aan de wet. Ik ben de vierde generatie en een trotse eigenaar van een tabaksspeciaalzaak die al 122 jaar bestaat. De laatste jaren ben ik aan het vechten met de handen gebonden op de rug. Ik ben bestuurslid, penningmeester, van de brancheorganisatie NSO. We hebben vele verzoeken en zienswijzen ingediend bij de staatssecretaris en de Tweede Kamer, maar we worden gewoon genegeerd."

Maatregelen
"Er worden zoveel maatregelen kort op elkaar uitgevaardigd om het roken te ontmoedigen, dat is voor de branche bijna niet bij te houden. Dit kost niet alleen de kleine sigarenwinkel de kop maar ook ambachtelijke bedrijven zoals o.m. sigarenfabriek de Olifant. Die moeten zelfs wettelijk hun bestellingen met een dure track en trace code laten verzenden. Om de illegale handel tegen te gaan. Illegale handel in sigaren? Van waarschuwingsteksten ging het over op confronterende foto's en nu is er zelfs al sprake van 'plain packaging', alle sigaretten krijgen een generieke verpakking. De ene maatregel is nog maar net ten uitvoer gebracht, of er wacht ons alweer een nieuwe. En binnenkort dus 'dichte' schappen, wie gaat al die aanpassingen qua winkelinrichting betalen? Geef de branche de tijd om zich te herpositioneren. De helft van mijn producten moet achter slot en grendel als alles door gaat."

Vakkennis
"Wij zijn een speciaalzaak, met voorwaarden. Ik mag dadelijk mijn producten niet meer laten zien in de etalage. En ook de scheerzeep en de kwasten die ik verkoop moeten het veld ruimen. Okay, het is niet per se tabaksgerelateerd, maar wij bieden een soort 'verwenpakket' aan voor de man, een bepaalde luxe. Scheer- en tabaksgenot: sigaren en pijptabak. Zelfs de laatste krijgt een algemene verpakking met alleen een merknaam, dus dan komt het op vakkennis aan. Met mijn product bereik ik de oudere roker, die gewoon even wil ontspannen. Een sigaar rook je bij momenten. Het roken van sigaretten wordt, zo blijkt uit cijfers, steeds minder populair. Daar is echt een kentering in te bespeuren. Er komen steeds meer nieuwe, vervangende producten op de markt. Dit moet echter wel de tijd krijgen. De e-sigaret bijvoorbeeld is nog volop in ontwikkeling, maar die wil men ook al in de ban doen... Pijptabak, sigaren en de e-sigaretten vormen mijn grootste afzetgebied, dat is mijn boterham."

Vrije keuze
"Zolang roken niet totaal verboden wordt, blijft het een vrije keuze. Als ik er als volwassene voor kies om elke dag bij McDonalds te gaan eten, wie gaat mij dat verbieden? Mensen verblijden met een heerlijk sigaartje, ik blijf het een mooi product vinden. Zelf rook ik ook al vanaf mijn 20e een sigaartje op zijn tijd. Niet elke dag, als ik behoefte voel. Ter ontspanning, even de boel de boel. Ik zie me mijn pensioen nog wel halen, maar de volgende generatie?"

Heatsticks
De grootste fabrikant van rookwaren ter wereld, Philip Morris, wil de traditionele sigaret op termijn volledig vervangen door 'rookloze producten'. Nieuw naast de e-sigaret zijn de iQOS (i quit ordinary smoking)-heatsticks. Bij de iQOS wordt de tabak verhit. Maar tot een veel lagere temperatuur (350 °C). De tabak verbrandt niet, maar verdampt. Deze damp inhaleren voelt als roken. Uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu blijkt nog niet wat de schadelijke gevolgen zijn over het gebruik op langere termijn. "Het is waarschijnlijk minder gevaarlijk, maar we kunnen het zeker niet betitelen als gezond. Pas over een jaar of twintig zullen we daar op wetenschappelijke basis een uitspraak over doen." Philip Morris heeft in hun laboratorium onderzoek gedaan naar de schadelijkheid van de iQOS, waar men concludeerde dat de iQOS 90% minder schadelijk is dan tabak roken. Deze claim wordt grotendeels ondersteund in rapportage van het RIVM. Desondanks ziet staatssecretaris Paul Blokhuis het als een 'gewoon' tabaksproduct, dus de iQOS zou ook gezondheidswaarshuwingen moeten krijgen.
Ondertussen is de plenaire behandeling van het Preventieakkoord die voor afgelopen donderdag op de agenda stond vooruitgeschoven tot na de zomer. Prioriteit?