Werkzaamheden leggen eeuwenoud behang bloot

Toen Martijn Andela, adviseur en toezichthouder monumentenzorg bij de gemeente Delft vorige week naar zijn werk ging, had hij waarschijnlijk niet vermoed dat hij die dag een bijzondere ontdekking zou doen. Toch was het zo. Bij de werkzaamheden in een pand aan de wijnhaven vond hij namelijk een aantal forse stroken behang, die vermoedelijk afstammen uit de 18e en 19e eeuw.

Bijzonder, omdat dit behang niet alleen weinig meer wordt gezien, maar ook omdat het een behoorlijke hoeveelheid is die bewaard is gebleven. De stroken, bestaande uit meerdere lagen, bevinden zich aan de bovenzijde van drie wanden, direct achter de voorgevel. "De oudste, achterste laag heeft een groene kleur en is een zogenaamd veloutébehangsel", zegt Andela. "Dit type behang bestond uit een linnen weefsel waarop met lijm een dessin werd aangebracht. Hierna werd de baan behang bestrooid met gekleurd wolscheersel dat bij de lakenverver werd betrokken. Door de wolvezels in de lijm kreeg het behang reliëf en het uiterlijk van een fluwelen behangsel."

Bovenop het veloutébehangsel is een laag kranten geplakt, met daarop weer een laag papierbehang. "We vermoeden dat de kranten ertussen zitten om de muur glad te maken voor de volgende laag behang", vertelt Andela. "Een deel van de tekst in de kranten is in het Frans. Tussen 1795 en en 1813 stond het tegenwoordige Nederland onder het gezag van Frankrijk. Vanaf deze tijd werd papierbehang langzamerhand goedkoper en toegankelijk voor de middenklasse, waardoor het steeds meer werd toegepast."

Beide behangsoorten waren volgens Andela een imitatie van duurdere materialen. "Op de bovenste laag papierbehang zijn afbeeldingen van draperieën te zien. zoals veloutébehang een goedkoper alternatief was voor kostbaarder stoffen als fluweel, zo imiteerden de patronen en motieven op papierbehang vaak kwistig geplooide, luxe weefsels. Er werd een rijk effect nagebootst op een goedkope manier. Het grijze behang met groene accenten aan de Wijnhaven is daarop geen uitzondering: het toont de voor zijn tijd zo kenmerkende gedrapeerde stoffen, bijeengebonden met koorden."

Hoewel de leeftijd van het papierbehang redelijk goed vastgesteld kan worden, is er nog onduidelijkheid over het veloutébehang. "Van het patroon is niet genoeg te zien om het behangsel te reconstrueren, maar vermoedelijk dateert het uit de 18e eeuw toen veloutébehang veel werd toegepast. Het kan echter nog ouder zijn: bekend is dat dit type behang in Delft al in 1568 werd gemaakt, toen de verboden pamfletten van de ter dood veroordeelde Harman van Schinckel gebruikt werden als onderlaag voor een dessin."

Het behang werd ontdekt toen het plafond voor de werkzaamheden verwijderd werd. Als straks het nieuwe plafond geplaatst wordt, zal het behang dus ook niet meer te zien zijn. "We laten het behang wel gewoon zitten. Het is een bijzonder bouwspoor en laten het de volgende generatie weer ontdekken!"