Met dank aan de natuur

Column – Geert van Grootveld trakteert lezers van Delft op Zondag maandelijks op feitjes over het gelukkige huwelijk tussen Delft en innovatie.

Door: Geert van Grootveld

Dit artikel geeft een mooi voorbeeld van wat je van de natuur kunt leren. En hoe je het geleerde vervolgens kunt vertalen naar een duurzaam, economisch succes.

Waarom gras groen is
Planten groeien doordat in de plant CO₂ uit de lucht met water reageert. Deze reactie vindt plaats onder invloed van zonlicht. Deze reactie levert een suiker op dat dient voor de energievoorziening van de plant. Dit proces wordt fotosynthese genoemd. Zonlicht, dat noodzakelijk is bij de fotosynthese, is een mengsel van verschillende kleuren. Wanneer je de fotosynthese wat nauwkeuriger bekijkt dan zie je dat met name de kleuren diep blauw en diep rood worden gebruikt en de kleur groen niet. Dus, omdat de blauwe en de rode kleur door de plant wordt afgevangen, blijft de groene kleur over. Dat is de reden dat bijvoorbeeld gras een groene kleur heeft.

Delftse botanische tuin
In december 2008 stond in het blad Papyrus van de Vereniging Vrienden van de Delftse Botanische Tuin en van de Botanische Tuin TU Delft dat er een revolutie was bereikt in kasverlichting. In de kassen wordt een aanzienlijke hoeveelheid elektriciteit gebruikt. Met LED-lampen bleek het mogelijk om de bovengenoemde kleuren diep blauw en diep rood te produceren. En juist bij deze kleuren groeien zoals in het begin van dit artikel is aangegeven de gewassen het beste. In feite zijn de onderzoekers erin geslaagd om de natuur op een succesvolle manier na te bootsen. Een mooi voorbeeld van wat ook wel biomimicry wordt genoemd. Er werden goede resultaten geboekt. Uitgerekend werd dat bij een volledige invoering van deze LED-lampen in de Nederlandse kassen een elektriciteitscentrale ter grootte van de kerncentrale van Borssele uitgespaard zou kunnen worden. Kortom, een aanzienlijke besparing.

In de praktijk
We zijn nu een tiental jaren verder en zien dat deze ontwikkeling een grote vlucht heeft genomen. Een voorbeeld is de introductie van systemen van meerlagenteelt. Deze ontwikkeling is mogelijk doordat LED-lampen relatief weinig warmte produceren zodat ze op een kleine afstand van het gewas geplaatst kunnen worden. Je kunt dan meer lagen op elkaar stapelen, waardoor je optimaal van de ruimte gebruik maakt. Tevens kun je de productie zo inrichten dat je niet meer afhankelijk bent van invloeden van buitenaf. Daardoor kun je het hele jaar door produceren. Door deze factoren neemt deze energie-efficiënte productie van gewassen geweldig toe. Intussen zijn in Nederland al diverse bedrijven die de rode en blauwe LED-lampen toepassen. Zo ook in de kassen van Koppert Cress. Rob Baan is er sinds 2002 de eigenaar. Hij doet al een aantal jaren proeven met LED in verschillende kleurverhoudingen. Er worden alleen die kleuren gebruikt die de plantjes nodig hebben voor hun groei. En dat geeft hele mooie plaatjes zoals in deze foto is weergegeven.

Energiebesparing die met deze technologie wordt bereikt is natuurlijk erg belangrijk. Het bedrijf Koppert Cress past ook zonnecollectoren toe en maakt tevens gebruik van warmte- en koudeopslag. Dit zijn allemaal belangrijke duurzame maatregelen.