Interview Andy Tjong

Hiphoppende breakdancer of breakdancende hiphopper Andy Tjong leeft van en voor het dansen

DELFT – Andy Tjong is danser. Sterker: hij is breakdancer. Welkom in de wondere wereld van de hiphop. En het is maar dat u het alvast weet: "Hiphop is méér dan wat je ervan op TV ziet".

Voor wie, bijvoorbeeld vanwege het antieke bouwjaar, met lijf en leden tobt die stram en stroef zijn, is de wereld van de hiphop niet alleen een wondere, maar vooral ook een onbekende wereld. Wij scharen ons moeiteloos onder die gelederen. Voor een goed gesprek met een breakdancer kan het derhalve geen kwaad via het onvolprezen googlen iets van die totale onwetendheid weg te nemen. Al is het maar om de indruk weg te nemen dat de gesprekspartner uren met een beklagenswaardige sukkel zit opgescheept. Daar gaat ie. 'Hiphop is een culturele beweging, vooral bekend als muziekstijl'. Ontstaan in de jaren zeventig van de vorige eeuw, in New York. 'En dan voornamelijk in de arme wijk The Bronx, die destijds bewoond werd door vooral Afro-Amerikanen en Latino's'. Maar: 'Hiphop is niet alleen een vorm van muziek maken, het gaat veel dieper dan dat'. Want: 'Het is een manier om de samenleving een spiegel voor te houden. De hiphopteksten gaan vaak over dingen die fout gaan op onze aarde(en in de getto's) of over het leven van de hiphopper. Hiphop is een krachtige cultuur die ervoor heeft gezorgd dat de onderklasse uit de getto's en andere achterbuurten een eigen stem kregen'.
Het is de hoogste tijd voor geboren en getogen Delftenaar Andy Tjong. Hem mogen we gerust een ervaringsdeskundige noemen. Hij, 22 jaren jong, is breakdancer. Hij maakt deel uit van verschillende crews, of wel: van verschillende groepen dansers. Maar hij danst ook in z'n uppie. En hij geeft workshops. En lessen. Kortom: dansen is z'n lust en z'n leven. En z'n broodwinning. 

Andy Tjong. De achternaam duidt er al op dat het niet puur Hollands bloed is dat door zijn aderen stroomt. "Mijn moeder is Surinaams-Chinees, mijn vader half Chinees en half Surinaams". Dat lijkt hetzelfde, maar dat is niet zo: "De beide ouders van m'n moeder komen uit China. Ikzelf heb meer Chinees bloed, denk ik". Maar ook: "Ik heb meer Surinaamse vrienden dan Chinese vrienden. Maar ik ga met alle soorten mensen om, waar ze vandaan komen is voor mij geen maatstaf. Ik ben gewoon mezelf, that's it". 

-En wie is Andy Tjong dan, volgens Andy Tjong?
"Tsja. Ehhh. Nou, op dit moment iemand die vooral bezig is met dans. Daar probeer ik veel in te bereiken. Maar dat kan over twintig jaar weer anders zijn".
Hij ging na de Basisschool naar het VMBO en het MBO. "Maar ik heb me ook een jaar alleen maar gefocust op dansen". Daarna volgde hij de HBO-opleiding Fysiotherapie, maar die maakte hij niet af. "Ik ben toen verder gegaan met wat ik naast m'n studie al deed, en dat was voornamelijk dansen en werken". Toch: "Vanaf september ga ik weer naar school. Ga ik Cultureel-Maatschappelijke Vorming doen. Of Media en Entertainmentmanagement. Daar ben ik nog niet helemaal uit. Daar hoop ik via de Open Dagen achter te komen". 

-Je kan dus wel aardig leren?
"Ik kan het wel, ja. Dat zei mijn moeder ook altijd: Je kan het wel, maar je gaat altijd pas een dag van tevoren leren. En liever nog een uur of een half uur van tevoren. Ja, ik had er misschien meer tijd in moeten steken. Net zo veel als in het dansen. Maar daar had ik niet zo veel zin in. Maar nu heb ik tegen mezelf gezegd: Die opleiding die ik ga doen, die móet ik afmaken. Als dat betekent dat ik wat minder kan dansen, dan neem ik daar genoegen mee. Dat moet dan maar. Ik vind het allebei belangrijk. Wil ik later wat anders dan dansen, dan moet ik wel m'n papiertje hebben".

'IK KAN M'N EI ERIN KWIJT, ONGEACHT HOE IK ME VOEL'
Andy Tjong doet nog niet zo gek lang aan breakdancen. "Een jaar of acht, negen". Het was dus niet Tjong geleerd is oud gedaan. Voordat we verder gaan toch maar weer even gegoogled. 'Breakdance, ook bekend als breaking of b-boying', zo worden we vrolijk wijzer, 'is een dansstijl. Het vormt samen met rap, graffiti en dj'en de vier elementaire onderdelen van hiphop'. Breakdance, dat ontstond in de zwarte achterstandswijken in New York, heeft allerlei bewegingen overgenomen uit onder meer traditionele Afrikaanse dansen en Chinese en Braziliaanse vechtsporten. 'Een b-boy - voluit: breakboy of boogieboy - is iemand die, op de instrumentale muziek van de scratchende dj, zijn unieke dansbewegingen laat zien binnen een cirkel van mensen'. 

Tjong denkt dat hij breakdance op televisie zag en toen min of meer verkocht was. "Ik vond het heel stoer, ingewikkeld, interessant. Dat is altijd in m'n achterhoofd blijven zitten. Toen ik naar het VMBO ging, kwam ik een jongen tegen die danste. Ik ben af en toe bij hem gaan trainen. Toen die groep ermee stopte, ben ik ook gestopt. Het was toen nog niet een big thing voor mij. Tot ik een oude vriend van de Basisschool tegenkwam. Die danste bij een groepje. Ben ik mee gaan trainen en toen is het balletje gaan rollen. Ik ben er verder in gegaan, het werd steeds serieuzer. Dat is doorgegaan tot de dag van vandaag.. Ik ben nooit meer gestopt". 

Hij deed wel aan (andere) sporten, destijds. "Ik voetbalde, bij Delfia. Ik kon wel een aardig balletje trappen. Ik heb daar tot en met de C's gevoetbald. En ik deed aan tae-kwondo. Dat ging ook wel goed, ik heb veel gewonnen. Maar ik vond het uiteindelijk een beetje ééntonig worden. Een beetje saai. Ben ik ook daarmee gestopt". 

-Ben je nogal snel uitgekeken op wat je doet?
"Dat valt wel mee. Misschien was het de leeftijd". Maar ook: "Met dansen kan ik zelf bepalen wat ik doe, hoe ik het doe en wanneer ik het doe". 

-Je bent dus eigenlijk niet geschikt voor teamsporten?
"Jawèl. Dat dansen doen we ook in teamverband, in een groep".

'ALS IK DANS, VERTEGENWOORDIG IK BEIDE GROEPEN'
Wat is breakdance, vragen we toch nog maar een keer in onze verregaande argeloosheid. "Dat is een heel brede vraag", fronst Tjong de wenkbrauwen. Bovendien: "Wij noemen het dus niet breakdance, maar b-boying". Waarbij die b dan wel weer staat voor breakdance. "Het is dus een onderdeel van hiphop, samen met rap, dj'en en graffiti. Voor mij is het dansen vooral expressie. Hoe ik me op dat moment voel, dat wil ik laten blijken in m'n dansen. Ik kan in dat dansen m'n ding doen. Ik kan m'n ei erin kwijt, ongeacht hoe ik me voel". 

-Hoe kan je zien in welke stemming je bent?
'Ik denk niet dat iemand dat aan mij kan zien. Ja, iemand die weet hoe ik dans, die mij vaker heeft zien dansen, die kan het misschien herkennen. Maar het heeft vooral met jezelf te maken, met je creativiteit". 

-Even een break. Over stemming gesproken: Ga je nog stemmen, op 3 maart?
Wat is dat nou voor een vraag?, zie je hem even denken. Dan: "Ik weet het nog niet. Ik vind het wèl belangrijk wat er in Delft gebeurt. Het is ook mijn stad". Voorzichtig: "Ik denk dat ik wel ga stemmen, maar ik weet nog niet hoe of wat". 

'Hij is 'gewoon op straat' begonnen met dansen. 'Ik woon in een flat. In het portiek, in de entree naar de lift, daar trainde ik altijd". Oefening baarde kunst. En leidde, bijvoorbeeld, tot buitenlandse trips. "De eerste keer ben ik naar Denemarken geweest. En ik ben in Rotterdam gaan trainen. Met dezelfde jongens waar ik mee naar Denemarken was geweest, ben ik later naar Amerika geweest". 

Tjong maakt deel uit van twee groepen, van twee crews. "De ene is de Dutch B-boy Crew. Dat was toentertijd een soort van verzamelgroep. Een project van twee jongens die heel veel voor de breakdance-scene doen. Die Nederlandse dansers de kans geven in het buitenland te dansen. Zij zagen wat in mij. Die Dutch B-boy Crew heeft nu overigens een andere naam: Funky Dope Manoeuvres. Vanuit deze groep ben ik ook in een andere groep terecht gekomen: de Rugged Solutions, die in Eindhoven z'n basis heeft. Als ik dans, vertegenwoordig ik beide groepen. Dus óók als ik iets in m'n eentje doe. Dit zijn mijn twee crews, mijn twee groepen, mijn familie". 

Hij zei het al: het is de vrijheid die hem zo veel blijheid verschaft. 'Of je nou solo gaat dansen of in de groep, de keus is aan jezelf. Bij onze groepen is het zo dat we heel vrij zijn in wat we doen en kunnen. Het is niet zoals bij ballet en zo, van: Je móet je tenen zó houden. Als ik morgen zeg: Boys, ik kap ermee, ik heb er geen zin meer in, dan stap ik eruit. Dat vind ik het mooie, dat je zo vrij bent". 

-Ben jij een goeie breakdancer?
'Ja, ik denk dat ik het wel kan. Dat ik dat wel mag zeggen. Ik ben niet de beste, maar slecht ben ik ook niet, nee. Omdat ik veel train, word ik nog steeds beter. Maar ook door mee te doen aan wedstrijden, door naar het buitenland te gaan. Ik probeer elke dag te trainen, maar dat lukt niet altijd. Zoals nu. Ik ga straks twee uurtjes trainen. En vanavond ook weer twee, drie uurtjes. Laat ik het zo zeggen: ik train minimaal vier keer in de week en elke training duurt tussen de twee en de vier uurtjes. Of dat genoeg is? Het zou meer moeten zijn, maar soms heb je ook andere dingen te doen". 

-Hoe belangrijk is conditie?
"Heel belangrijk. Ik heb, denk ik, wel een aardige conditie, maar ook dat kan natuurlijk beter. Ik rook niet, ik drink wèl 's een biertje. Dat ik niet rook, is niet vanwege het dansen. Ik heb nooit de behoefte gehad om een sigaret op te steken. Nee, ik train niet volgens een bepaald schema. Zo van: vandaag moet ik fitnessen en dan en dan ga ik hardlopen". 

-Kan je van dat dansen leven?
"Ja. Het scheelt wel dat ik nog bij m'n ouders woon. Ik geef lessen en workshops, ik doe optredens en presentaties, daar leef ik zo'n beetje van. Maar zou ik op mezelf wonen, dan zou ik meer lessen en workshops moeten geven. Er zijn nu twee plekken waar ik les geef: in Rotterdam, in het Hiphophuis, en in Zoetermeer. En binnen nu en twee maanden gaan we ook in Delft beginnen. Een paar jongens zijn bezig een dansschool op te zetten. De naam is er al: Delft City Kings".

'IN ZEKERE ZIN BEN IK DUS WEL EERZUCHTIG'
"Breakdance is m'n job", zegt Tjong. "Dat is op dit moment genoeg. Het kan altijd beter, maar het kan ook minder. Het gaat de goeie kant op". 

-Waarin verschil jij van andere breakdancers?
"Ik denk dat ik best wel een creatieve danser ben. Ik onderscheid me qua stijl wel van de rest". 

-Pikken dansers wel 's wat van elkaar?
"Er zijn wel mensen die dat doen, ja. Dat noemen wij biten. Dat kan niet, dat is not done in ons wereldje. Daar word je ook op afgerekend. Dat is gewoon pikken. Stelen. Ik heb wel 's gezien dat ze wat van mij gepikt hadden. Daar zeg ik dan wat van. Maar negen van de tien keer ontkennen ze het natuurlijk. Wat kun je dan doen? Maar de volgende keer zullen ze het toch niet meer doen. Denken ze: Shit, ze hebben het gezien". Het kan ook, zegt hij, dat je het via een battle rechtzet. "Dan is het aan mij om m'n punt te maken. Om te laten zien: Volgende keer blijf je van mijn shit af, het zijn mijn creaties". Battles zijn competities. 'Dat kan één tegen één, twee tegen twee, noem maar op, of groep tegen groep. Dat is aan de organisatoren. Battle je in een kring, dan heb je geen regels, geen jury, geen tijdslimiet. Dan is het gewoon knallen". 

-Ben jij eerzuchtig?
"Eerzuchtig, dat klinkt zo slecht". Toch: "Als ik iets doe, sta ik er voor honderd procent achter. Wil ik dat het een succes wordt. In zekere zin ben ik dus wel eerzuchtig. Aan de andere kant: het boeit me niet zo veel wat andere mensen zeggen. Als ik maar plezier heb in wat ik doe". 

-Is hiphop een hype die vanzelf wel weer een keer overwaait?
"Veel mensen, die alleen maar naar die videoclips kijken, denken dat inderdaad. Maar wie in het wereldje zit, weet dat het anders is. Dat hiphop geen hype is. Dat was het dertig haar geleden wèl, maar het is er nog steeds. Hiphop is een cultuur. Een manier van praten, een manier van leven, met eigen muziek en kleding. Hiphop is vooral méér dan alleen die muziek". (PB)

Download de laatste krant!

Energieweg 3
2627 AP Delft

T: 015 - 214 39 12
info@delftopzondag.nl