Dubbel Delft

Ooit was er tussen de Geerweg en het Koningsplein 'het binnengesticht’ van het Sint Joris Gasthuis gevestigd. Het ‘Joris’, zoals de Delftenaar het noemt, duikt het eerst op in documenten uit 1405. Daarin wordt toestemming gegeven tot de oprichting van een ‘kapelanie’, waar ‘naar het gasthuis toestromende armen door de daar dienstdoende priester worden verkwikt met hemelse spijs zodat zij het heil zullen verwerven’.

Mooie woorden voor een gasthuis waar naast mensen met een geestelijk of lichamelijk gebrek ook ouden van dagen, zwervers, bedelaars, marskramers of berooide studenten konden aankloppen. Een bonte menigte ‘asocialen’ die er onderdak, eten en drinken konden vinden. Het bijwonen van de Mis nam men op de koop toe. Later in de tijd kreeg het Joris vooral de taak ‘waanzinnigen’ op te nemen. De functie werd, zoals dat in die tijd heette, ‘dolhuis’. In de negentiende eeuw was de situatie voor de geesteszieken in het Joris bepaald armzalig. Langzamerhand ontwikkelde de onooglijke bewaarplaats zich tot een erkend krankzinnigengesticht. Daarvoor moest het nodige ver- en gebouwd worden. In 1851 werd de eerste steen gelegd voor het hoofdgebouw in de Annastraat, terwijl in de Vrijenbanse Polder (ooit bekend als ‘Lazarusklap’) een buitengesticht werd geopend. Groeien was belangrijk om economisch gezien het hoofd boven water te kunnen houden. De vraag steeg gestaag met het aanbod: eind negentiende eeuw herbergde Joris meer dan 400 mensen, in 1933 meer dan 1000. Ook de inzichten in de psychiatrie ontwikkelden zich. Waren er tot dan functies als binnenvader en -moeder en ziekentrooster, nu kwam er een geneesheer-directeur en een rentmeester. Veel nieuwe medici stuitten op achterhaalde behandelmethodes, slechte huisvesting en vooral incompetente en ongemotiveerde verzorgers. Het Joris was niet meer dan een soort veredelde bewaarplaats. Het nieuwe ‘buitengesticht’ en de visie van een aantal geneesheren leidden uiteindelijk tot een redelijk functionerend psychiatrisch gesticht. Het verschil tussen het binnen- en het buitengesticht was groot. Zelfs het personeel keek wat neerbuigend naar elkaar. In de beginjaren was het buitengesticht vooral dependance. De laatste zeventig jaar zijn met name nieuwe medicijnen en een andere kijk op behandeling verantwoordelijk voor een grote omslag. Geen veredeld tucht- of dolhuis, maar een modern bedrijf met op de patiënt geënte behandelmethoden. Het binnengesticht werd volledig gesloopt om plaats te maken voor woningen.

Download de laatste krant!

Energieweg 3
2627 AP Delft

T: 015 - 214 39 12
info@delftopzondag.nl