Portret: Een niet alleen spontane, ook slim onderhandelende stadsvertegenwoordiger

DELFT – Met de installatie van Marja van Bijsterveldt tot nieuwe burgemeester, aanstaande vrijdag, haalt Delft een stadsvertegenwoordiger in huis die goedlachs en hartelijk is. Maar zeker zo belangrijk als haar oprechte spontaniteit: ze is ook een slimme en gedreven bestuurder, die bijna altijd haar doel weet te bereiken.

Door: Henk de Kat

Van Bijsterveldt bouwde afgelopen 15 jaar brede naamsbekendheid en een wijdvertakt politiek netwerk op, waarvan Delft ongetwijfeld nog profijt kan trekken. Eerst was ze landelijk partijvoorzitter van het CDA (2002-2007), daarna werd ze staatssecretaris onderwijszaken (2007-2010) en vervolgens minister op datzelfde departement (2010-2012). In die periode werd ze door feministisch maandblad Opzij uitgeroepen tot derde 'machtigste vrouw van Nederland'. Voordat ze de nationale politiek in dook, was ze negen jaar burgemeester van Schipluiden (1994-2003). Gedurende haar bewind kwamen drie onevenredig grote bedreigingen af op die ogenschijnlijk zo rustige plattelandsgemeente. Om te beginnen werd ze geconfronteerd met het plan om hier een grote waterzuivering te bouwen. Daarnaast speelde de aanleg van rijksweg A4, een drukke verkeersader dwars door de stille Schipluidense polders. Als derde dreigde opslokking door het Westlandse tuinbouwgebied. Op alle fronten wist Van Bijsterveldt te overtuigen, door het maximaal haalbare voor haar gemeente in de wacht te slepen.

Rioolwaterzuivering
Haar eerste wapenfeit, behaald bij de vestigingsplannen van een regionale rioolwaterzuivering in het bij Schipluiden behorende dorpsdeel Den Hoorn, is een schoolvoorbeeld van haar politieke gewiekstheid. Aanvankelijk lag het meer voor de hand deze schoonmaakfabriek te bouwen op het voormalige vliegveld Ypenburg. Grote buurman Den Haag was daar echter niet gelukkig mee, die wilde op Ypenburg een nieuwe eigen Vinex-stadswijk bouwen. In een moeizame zoektocht naar een alternatief viel het oog van de provincie Zuid-Holland op een locatie in het kleine Den Hoorn. Van Bijsterveldt kwam daarmee tussen twee vuren. Inwoners van Den Hoorn verlangden van haar en de gemeenteraad begrijpelijkerwijs de volle steun voor hun protesten tegen zo'n mega-complex. Anderzijds werd zowel vanuit Den Haag als de provincie de politieke druk tot acceptatie van de Hoornse locatie steeds verder opgevoerd. De burgemeester loste het op door eerst bij waterschap Delfland, de opdrachtgever van de rioolwaterzuivering, te bedingen dat de ongeveer vijftien huishoudens en bedrijven die in Den Hoorn voor de bouw moesten wijken tegen een behoorlijke prijs werden uitgekocht. De grote klapper was echter dat Van Bijsterveldt gedaan kreeg dat de provincie Zuid-Holland in ruil voor bouw-medewerking beloofde dat Schipluiden tot in lengte van dagen groen zou blijven. En: zelfstandig!
Ze sloot daarvoor een unieke deal met Gedeputeerde Staten, de provincieleiding. In een geheim document, een 'sideletter', kreeg Van Bijsterveldt zwart op wit de garantie uit het Provinciehuis dat haar dorp gevrijwaard zou blijven van annexatie door één of andere buurgemeente, in ruil voor opgeven van het verzet tegen de zuivering. Het was een onderhandelingsstunt, die enige tijd later behoorlijk gekrakeel opleverde binnen Provinciale Staten, toen de politieke partijen in Zuid-Holland toch lucht kregen van deze door hun eigen provincieleiding onder de pet gehouden overeenkomst. Maar inmiddels had de burgemeester haar slag al geslagen.
De zuiveringsinstallatie is er uiteindelijk dus gekomen. In opdracht van Delfland wordt aan een landelijk weggetje in Den Hoorn nu dagelijks het vuile keuken- en wc-water gereinigd van ruim een miljoen inwoners uit de Delftse, Haagse en Westlandse regio, plus zo'n 40.000 bedrijven. Het is de modernste en ook grootste rioolwaterzuivering van Nederland geworden. Maar achteraf bezien is het zeker aan Van Bijsterveldt's strategisch inzicht te danken dat Schipluiden en Den Hoorn, die nu samen met Maasland de nieuwe gemeente 'Midden-Delfland' vormen, verder inderdaad een grotendeels groene enclave zijn gebleven tussen de steden Delft, Den Haag en Rotterdam. Precies, zoals de burgemeester van meet af aan voor ogen had.

Rijksweg A4
Ook bij de aanleg van de A4 door Midden-Delfland heeft Van Bijsterveldt veel bereikt met handige diplomatie achter de schermen. Lang voordat zij aantrad in Schipluiden was in principe al besloten dat die snelweg dwars door de dorpspolders zou komen te lopen. In het openbaar bleef ze als voorzitter van de gemeenteraad er tegen gekant – haar functie vereiste dat. Maar Van Bijsterveldt voelde ook wel aan dat die snelweg er vroeg of laat toch zou komen. Ze wachtte niet af tot de Tweede Kamer daarover een definitief besluit nam: dan zou er immers als onderhandelaar niks meer te halen zijn. Door tijdig het overleg aan te gaan, bedong ze gunsten in een stadium dat het rijk er nog alle politiek belang bij had om Schipluiden te paaien tot medewerking aan de komst van de A4. Zo kreeg ze gedaan dat het rijk de aanleg betaalde van parallelle wegen langs de snelweg, ten behoeve van lokale tuinders en boeren. Ook kreeg ze de gewenste opritten naar de A4 om de dorpskern van Den Hoorn zo goed mogelijk te ontlasten. Daarnaast steunde ze actievoerders in hun streven om bij het rijk een pakket aan compenserende milieumaatregelen af te dwingen, als goedmaker voor de snelweg door het veenweidegebied.

'Handen af...'
Een laatste en markant voorbeeld van wat ze weet te bereiken dateert van de afgelopen jaren. In 2013 werd Van Bijsterveldt de logische voorzitter van de Midden-Delfland Vereniging: een club die zich inzet voor behoud van het 'groene kloppend hart' rond haar vorige gemeente. Dat thema werd toch weer actueel, omdat door plannen voor een Blankenburg-tunnel onder de Nieuwe Waterweg in het zuidelijk deel van Midden-Delfland opnieuw een verstedelijkingsneiging de kop op steekt. Van Bijsterveldt benutte vol haar netwerk, en ging praten met de burgemeesters Aboutaleb (Rotterdam) en Van Aartsen (Den Haag). Ze hield hen voor dat het groengebied rond Schiplui ook voor inwoners van hun omringende steden van wezenlijk recreatie- en natuurbelang is. Ze kreeg Aboutaleb en Van Aartsen daarmee volledig aan haar zijde: "Handen af van Midden-Delfland", riepen die daarna in koor. Resultaat was dat de Tweede Kamer vorig jaar, onder indruk van een door Van Bijsterveldt ingediend en door Rotterdam en Den Haag gesteund pleidooi, het rond Schipluiden gelegen Midden-Delfland gebied tot nu officieel 'beschermd landschap' uitriep.
Al met al, ook hier: knap gespeeld. En met die staat van dienst komt Van Bijsterveldt dus naar Delft. Een gezellige stad, maar met een politiek bedrijf waarin mild uitgedrukt nogal eens onbeholpen is geopereerd. Dat blijkt wel uit de nog jonge geschiedenis van de Spoortunnel-aanleg, de grondhandel in de Harnaschpolder, het huidige grondwaterprobleem van de oude Gistfabriek en de vernieuwing van de Sebastiaansbrug. In Delft valt er voor zo'n handige politicus als Van Bijsterveldt met bovendien haar adresboekje van hoge politieke vrienden nog mooi werk te verrichten.