Delft werd kennisstad dankzij Koninklijke geste

DELFT – Het heden is beter te begrijpen als je het verleden kent. Dan is het wel zo prettig als het verleden goed wordt beschreven. En die taak was wel aan Ingrid van der Vlis besteed.

Door: Jesper Neeleman

De 45-jarige historica dook afgelopen drie jaar in de Delftse geschiedenis van 1795 tot de oplevering van de Spoortunnel. Dit weekend wordt het eindresultaat, haar boek 'Vooruit met veel verleden', gepresenteerd.

Niet de enige
Van der Vlis vond het geweldig om zo'n lange periode aan één groot verhaal te mogen werken. Ze is niet de enige. Want de Delftse historie is tot nu toe vooral in flarden beschreven. Een boek over de oorlog hier, een boek over Vermeer daar. Maar nooit het 'hele' verhaal. Dus kwam Van der Vlis in haar zoektocht tot opmerkelijke bevindingen en stuitte ze op vrij onbekende verhalen. "Het was voor mij bijvoorbeeld helemaal nieuw dat het Armamentarium na de Tweede Wereldoorlog nog drie jaar lang een interneringskamp en gevangenis was. Omwonenden noemden dit het 'tuighuis'.
Ook het politieke klimaat door de jaren heen was nooit echt beschreven. De naam Gerard van Baren deed ook bij Van der Vlis geen bellen rinkelen. "Maar hij was in de jaren '20 en '30 van de vorige eeuw burgemeester van Delft. Hij kreeg veel voor elkaar en drukte een duidelijk gereformeerd stempel op de stad. Een burgemeester had toentertijd veel meer te zeggen. Als je die grote lijn bekijkt, zie je onder meer hoe die rol van burgemeester heel erg is veranderd." De burgemeester was rond 1800 nog een machtig man. In de jaren 1960 nam die macht geleidelijk aan steeds meer af.

Stad van techniek
Dat Delft de stad van techniek is geworden, is ook mede aan de burgemeester te danken, weet Van der Vlis. Rond 1814 verkeerde de stad in financiële crisis. Delft kon wel een opkikkertje gebruiken. Burgemeester Cornelis Overgaauw Pennis toog daarom naar de koning met de vraag of hij niet iets kon regelen. Iets waar Delft mee vooruit kon. Nog datzelfde jaar kreeg de stad de Artillerie- en Genieschool toegewezen, een instelling die in 1826 echter naar Breda verhuisde. De volgende burgemeester, Hendrik van Berckel, toog in 1842 opnieuw naar Den Haag en wist de Koninklijke Akademie binnen te halen, een plek waar ingenieurs weden opgeleid. Delft had voor het eerst een onderwijsinstelling met aantrekkingskracht in heel het land. "Vanaf dat moment is de opleiding niet meer uit Delft weg te denken", weet Van der Vlis, want deze ontwikkelt zich later tot de Polytechnische School, de Technische Hogeschool en uiteindelijk de TU Delft.
Al die techniek leidt ertoe dat Delft ook voor de industrie een interessante stad is om zich te vestigen. Dus floreerde Delft rond 1900 als industriestad. Delft had toen ruim 30.000 inwoners, maar dat werden er al gauw meer. Steeds meer arbeiders kwamen naar Delft, want in Delft was genoeg werk. "De techniek en industrie in de stad vormden een kruisbestuiving. Alles leek dat moment mogelijk. Delft was een kennisstad, zonder dat dit als zodanig werd opgetekend of gepromoot, en lang voordat het begrip überhaupt werd bedacht."
-Hoe ben je, met zo veel informatie, tot keuzes gekomen?
Van der Vlis: "Door veel te lezen in wat er al was. Ik heb mezelf afgevraagd wat voor verhaal ik daarvan kon maken. En op basis daarvan ben ik gaan zoeken naar wat ik nodig had. Het heeft geleid tot ruim 450 pagina's. Desondanks zullen er ongetwijfeld mensen zijn die zich afvragen waarom een bepaalde vereniging er niet in vermeld staat. Maar als je alles wilt vermelden krijg je een encyclopedie. Dat leest niet lekker. Het is mooi dat de Spoortunnel in 2015 werd opgeleverd. Een mooi eindpunt voor het verhaal. Wat het bovendien bijzonder maakt, is dat Delft op het gebied van infrastructuur vaak gewacht heeft tot een andere partij iets ondernam. Rond de Spoortunnel heeft Delft duidelijk zelf de nek uitgestoken. Delft nam de leiding in een technisch hoogstandje. Met consequenties. Of dat financieel gezien praktisch was, moeten historici over een aantal jaar zeggen. Nu is het nog te vers om te zeggen hoe nuttig het was."

Boekpresentatie
De boekpresentatie is zondag 6 maart van 14.00 uur tot 17.00 uur in Museum Prinsenhof en de toegang is gratis. Zie voor meer informatie en het programma de website www.geschiedschrijvingdelft.nl.