Antoinette Wijffels, van Improve en van Lijm & Cultuur, is gek op georganiseerde chaos

DELFT – Van praten met Antoinette Wijffels wordt een mens behoorlijk vrolijk. Ze straalt enthousiasme uit. En passie. Ze ziet mogelijkheden en jaagt dromen na. "Mensen bij elkaar brengen is heel belanrgijk".

Antoinette Wijffels, dus. Met haar (levens- en zaken)partner Rob van Koppen eigenaar van Improve Allemaal lichtjes, het niet geringe Delftse bedrijf dat in Lichttechniek en Geluidinstallaties doet. Maar ze is net zo makkelijk de drijvende kracht achter Lijm & Cultuur, waarin 'culturele vernieuwing en cultureel ondernemerschap' tot iets moois moeten leiden, daar aan de Rotterdamseweg.
Antoinette Wijffels (49), een loepzuivere Delftse, gaat via het Stanislascollege naar de Rotterdamse Erasmus Universiteit. Waar ze zich aan Algemene Economie verslingert, met als afstudeerrichting Scheepvaart en Economie. Ze werkt daarna voor een consultancybureau. "Heb ik heel veel met integraal waterbeheer van doen gehad, zeg maar wat Prins Willem Alexander doet. Mijn specialisatie was Economie, Scheepvaart en Offshore Mijnbouw. Eigenlijk heb ik me al die jaren vooral bezig gehouden met de positieve en negatieve effecten van deze gebruiksfuncties op het maritieme milieu". 

Eigenlijk, kijkt ze terug, wil ze niet Economie studeren, maar Mijnbouw. "Dat vond ik fascinerend. Dat kwam ook door m'n vader, die vond dat óók leuk. Ik meldde me aan bij de TU. Het was 1979. Toen bleek dat er voor afgestudeerden in Mijnbouw alleen werk zou zijn in Noorwegen en Japan. Dan ga je zes jaar studeren en dan is er geen werk, dat vond ik eigenlijk niks. Ik dacht: Dan ga ik Economie doen. Kan ik altijd nog bij een Mijnbouwbedrijf gaan werken, maar dan als econoom. Maar toen ik afstudeerde vond ik veel méér dingen interessant". 

"Mijn hobby is altijd 'licht' geweest. In de weekends ging ik mee met Improve. Was eerst een discotheek, later werd het een Lichtbedrijf. Ik reed altijd de vrachtwagen met spullen. Ik had op m'n negentiende al m'n Vrachtwagenrijbewijs. Ja, en op maandag was ik dan weer gewoon consultant". 

Ze vertelt hoe ze, vanwege verschillen van inzicht of daaromtrent, vertrekt bij het consultancybureau. Ze blijft dat werk wel doen, maar dan op eigen houtje. Een jaar of twee. "Ik zocht een kantoor. Rob was al met Improve begonnen, in het weekend werkte ik al voor Improve. Rob had nog een kantoortje over. Ik ben daar gaan zitten. Ik ging me ook meer met de zaak bemoeien. Het voordeel was dat ik niet meer de hele dag in m'n eentje dat consultancywerk zat te doen. Onderzoeken, het is voor een groot deel toch eenzaam werk. En na een jaar of twee vond ik het schrijven van rapporten ook moeilijk worden. Zeker als dat voor ministeries was. Heel wat van die rapporten verdwenen in een la. Er zijn zaken die we vijftien jaar geleden hebben uitgezocht en die nu pas op de politieke agenda staan. Je moet een heel lange adem hebben, ja". 

Ze is echter nogal kortademig, bij wijze van spreken. Gelukkig: "Rob zei: Waarom ga je niet helemáál voor Improve werken?" Zo gezegd, zo gedaan. "We hebben nu twintig medewerkers. Rob en ik hebben het samen uitgebouwd. We kregen steeds grotere projecten. Bedrijfsevenementen, congressen, presentaties, festivals, eigenlijk van alles".

'HOE MEER CHAOS, HOE BETER'
Creativiteit, dat is toch wat ze mist. "We vulden elke keer de vrachtwagen met allerlei materialen, we bouwden het op zoals klanten het wilden, we braken de zaak weer af en we laadden de spullen in. Ik miste creativiteit". Ze vertelt over de zoektocht naar een bedrijfspand. En over Het Voorhuis, in de Voorstraat. "Eigenlijk een oud parochiezaaltje. Dat pand is van ons. Het wordt voor een deel gebruikt door allerlei groepen amateurs, die daar van alles doen. Zingen, dansen, gymnastiek, tentoonstellingen. Nu zit Dansschool Wesseling erin. Die mensen huren de ruimte, ze krijgen de sleutel, ze beheren het als het ware zelf". 

Mooi, vindt ze. Want: "We hebben gemerkt dat er te weinig ruimte voor mensen is om dingen met elkaar te doen. Of het nou vergaderen is of creatief bezig zijn. Als een bedrijfspand voor ons te groot is, dan creëren we de mogelijkheden dat ook andere mensen er wat kunnen doen". Zo gaat het ook als 'de Gelatinefabriek voorbij komt'. Ze vertelt hoe daar Lijm & Cultuur wortel heeft kunnen schieten. Lijm & Cultuur, een coproductie van de Gemeente, van Hordijk Holding B.V. en van Improve. Ze weet nog goed dat ze er 'voor de poort' staan. "Wel erg groot", denken ze daar, op de Rotterdamseweg. Maar het komt goed. Lijm & Cultuur, van de grond getild door Antoinette Wijffels, voldoet aan de drie doelstellingen: 'Het realiseren van een evenemententerrein; het realiseren van een vlakke vloertheater en het faciliteren van repetitie- en voorstellingsruimte voor amateurkunst(verenigingen)'. Drie vliegen in één klap, dát wel, maar die hebben heel wat voeten in de aarde. Ook letterlijk: de vervuilde grond moet gesaneerd, er valt aardig wat te slopen, er moet worden verbouwd, er moeten vergunningen worden geritseld en er moeten 'klanten' komen. Het is, nu we een paar jaar verder zijn, nog niet allemaal in kannen en kruiken. Vergunningen, bezwaarschriften, rechtszaken, het houdt niet op. Of juist wel. 

"Met Improve zijn we in 2003 naar de Rotterdamseweg verhuisd. We hebben de eerste twee verdiepingen van ons pand verbouwd en dat was in 2005 klaar. De eerste huurders zijn gekomen. Omdat de Gemeente dat voor een deel subsidieert, kunnen amateurverenigingen bij ons goedkoper huren. En zo is Lijm & Cultuur begonnen. Met Lijm & Cultuur willen we bruggen slaan tussen partijen. We willen een plek zijn waar mensen elkaar ontmoeten, waar ze leuke dingen doen en dan weer uitwaaieren, de wereld in". 

-Waarom wil je dat zo graag?
"Ik heb altijd gezegd: Innovatie komt tot stand doordat mensen bijzondere ideeën hebben. Mensen bij elkaar brengen is dus heel belangrijk. En ook ruimte creëren waar ze kunnen experimenteren. Twee jaar geleden heb ik gezegd: Ik hou van de georganiseerde chaos. Willen mensen creatief zijn, dan moet er een stukje reuring zijn. Er moet gekkigheid zijn. Ik heb veertien jaar in een studentenhuis gewoond. Wát een geweldige ideeën hadden we toch, na een avondje stappen, lekker hangend op de bank. Van al die honderd ideeën was en dan één heel bijzonder, waar je iets mee kon. Dát willen we creëren bij Lijm & Cultuur. Hoe meer chaos, hoe beter". 

-Is dat al een beetje gelukt?
"Nee. Er zijn al wel heel leuke activiteiten, waardoor het die kant wel opgaat, dat wèl. Vergeet niet dat we de laatste jaren toch vooral bezig zijn geweest met de administratieve rompslomp. Waar je het eigenlijk voor doet, dat raakt dan op de achtergrond. Dat is wel jammer. Alles wat je nieuw doet in deze stad kost erg veel energie". 

Toch kijkt ze, bijvoorbeeld, met jaloersmakend positivisme terug op het laatste van de vier Culturele Weekends waarmee de Gemeente Delft Cultuurjaar vierde. En dan met name op De Loop der Dingen. "Dat was heel leuk. Als je ziet hoeveel moeite het kost om de mensen zo ver te krijgen, dan is het mooi als ze na afloop zeggen: Leuk. Volgend jaar weer? Toen ik begon, in 2003, was er een reclamespotje op TV, met een rappende bejaarde. Dat is een beetje mijn droom. Dat jongeren iets leren van ouderen, dat Nederlandse mensen wat leren van buitenlandse mensen. En omgekeerd. Die innovatie hebben we hard nodig om de economie in de toekomst nieuw leven in te blazen, is mijn stellige overtuiging".

Lijm & Cultuur, Antoinette Wijffels noemt het 'een soort experimenteerclub'. Geen wonder, dus: "Er zijn initiatieven die aanslaan en er zijn initiatieven die nièt aanslaan. De laatste tijd zijn er veel activiteiten op het vlak van kunst en techniek. Bedrijven die bij ons congressen organiseren. Ikea dat bij ons een evenement had met al z'n landelijke managers. Dat zien de meeste Delftenaren niet. En ook niet dat wij proberen Delftenaren en Delftse verenigingen bijdragen te laten leveren, zodat ze met het geld dat ze daarvoor krijgen hun eigen dromen kunnen verwezenlijken". 

Nee, daar ligt ze niet wakker van. "Winst maken is geen doel. Het is een randvoorwaarde. Het doel met Lijm & Cultuur is dat er iets nieuws uit ontstaat. Natuurlijk, het moet wèl rendabel zijn, anders ga je failliet. Maar wij hebben een ander uitgangspunt dan het bedrijfsleven. Daar gaat het om winst en nog méér winst. Ik zie het ondernemerschap op een heel andere manier. Ik zie het als een bepaalde passie. Waarbij ik wèl de cijfers in de gaten houd, voor een goed personeelsbeleid zorg, voor een goeie werving en selectie. En waarbij ik een bepaald percentage winst nastreef, om ook over tien, vijftien jaar nog te kunnen bestaan. Wij willen dat Lijm & Cultuur zichzelf bedruipt en meer nièt. Het rare is dat de mensen niet geloven dat we het echt zo willen. Rob en ik zijn daarin redelijk idealistisch. We hebben geen kinderen. We willen een leuk leven, maar we willen niet met vijftien miljoen het graf in. Niet dat we het dus maar weggeven, dat niet. Misschien zijn we wel een beetje gek. Een beetje prettig gestoord". En: "Rob en ik hebben al wel 's gezegd: We zijn er tot ons pensioen wel mee bezig om er wat van te maken. Dat is voor mij dus nog zeventien jaar, volgens de nieuwe Balkenende-norm…" 

-Ondervind je daar veel onbegrip bij?
"Veel mensen geloven gewoon niet dat dit je levenstaak kan zijn. Dat zijn ook heel moeilijke discussies. Mensen denken tóch dat wij het wel voor het geld doen. Natuurlijk, we moeten ook leven. We willen ook op vakantie. We willen in een auto rijden. We moeten een huis hebben. Maar het is maar net hoe je dat vorm geeft".

Dat kan uiteraard niet onbesproken blijven: de dreigende verbanning van de Kermis van de Markt naar Lijm & Cultuur. Voor alle duidelijkheid: "Als de Gemeente dat wil en het College van B en W wil het, wie ben ik dan? Ik vind er dan ook helemaal niks van, van die beslissing. We denken wèl: Als je het doet zoals je het nu op de Markt met de Kermis doet, dan gaat het niet goed komen. We denken ook: Nou, het zou wel bij ons passen. De Kermis, dat draagt bij aan de chaos. We hebben de ruimte ervoor, dan willen we er ook een succes van maken. Dan moeten we met de mensen van de Kermis nadenken hoe dat zou kunnen. Dan moet je, denk ik, het concept ook wel aanpassen om de mensen naar Lijm & Cultuur toe te trekken. Je gaat niet, zoals op de Markt, bij Lijm & Cultuur boodschappen doen en per ongeluk ook poffertjes eten. Ik noem maar iets. Misschien is er iets te verzinnen om er een mooiere Kermis neer te zetten, een Kermis die voor de komende honderd jaar een succes wordt. Kijk maar naar Tilburg. Er zijn dingen die niet op de Markt kunnen en bij ons wèl. Bij ons zul je ook grotere attracties kwijt kunnen. Of misschien kunnen we er op termijn een heel grote Kermis van maken". 

Maar, benadrukt ze nog maar eens: "Dat de Kermis niet meer op de Markt zou moeten, dat is niet mijn beslissing. Maar áls je het mij vraagt, dan zeg ik: Het kán bij ons leuk zijn. Maar het moet dan wel groeien. De eerste jaren kijken de mensen toch de kat uit de boom". 

-Wat vind je van het argument dat Lijm & Cultuur 'veel te ver weg' ligt en dat het dus nooit wat zal worden met die Kermis daar?
"Het centrum van Delft, de Markt, is niet het centrum van Delft. De Markt is het centrum van Noord-Delft, en dus niet van heel Delft. Tanthof, Poptahof, noem maar op, ook dát is Delft. Delft is altijd gefocust geweest op de Markt. Zo'n zelfde discussie heb je ook in Amsterdam gehad. Delft wordt groter. Emerald, Den Hoorn, voor de mensen die daar wonen is Lijm & Cultuur om de hoek. Die fietsen in twintig minuten naar de Markt, maar in zes, zeven minuten naar Lijm & Cultuur. Nuchter gezien is Lijm & Cultuur centraler dan de Markt. Maar dat wil niet zeggen dat de mensen dat ook zo voelen". 

-Je bent zo enthousiast en gedreven. Waar komt dat vandaan?
'Zo ben ik geboren. Mijn vader en moeder waren ook zo. Al m'n zussen ook. We hebben een soort van idealisme om ervoor te gaan. Maar het is wel zo, het is soms wel moeilijk om er niet te veel in teleurgesteld te raken". 

-Vind je jezelf een echte zakenvrouw?
'Dat wordt wèl over mij gezegd. Zelfs dat ik een harde zakenvrouw ben. Dat zie ik niet zo. Ik ben wèl iemand van afspraak is afspraak. Of het nou over geld gaat of niet. Ik heb wel iets Zeeuws in me. Mijn moeder, Cock van der Ham, was fotograaf in Delft. Mijn opa was eigenaar van Hotel Centraal. ik heb het, denk ik, niet van een vreemde".
-Als ik zeg dat 'passie' voor jou een sleutelwoord is, klopt dat dan een beetje?
"Passie is wat de mensen drijft. Dat ze iets met passie doen, met liefde. Dat zeg ik ook tegen onze werknemers: Als je het niet meer naar je zin hebt, moet je iets anders gaan doen wat je wèl leuk vindt. Het leven is te kort om dingen te doen die je niet leuk vindt". (PB)

Download de laatste krant!

Energieweg 3
2627 AP Delft

T: 015 - 214 39 12
info@delftopzondag.nl